DI ESTANEKÊ BONGILANÎ

Abstract

Nê di estanekan de zêdetir behsa biratî û embazî, başî û xirabî, rastî û xeletî û zuran beno. Estaneka Qonza Kor de; çend hebê qazê paşayî estê û yew qaze çimêk aye kor o. Nameyê na estaneke, na qaze ra yeno. Hîrê wayan ra yewe qesabî gena, yewe helwarotoxî gena û yew zî parskerî gena. Zewijyenî û şinî keyeyanê xo. Rewşa her di wayan baş a, benî wayîrê mal û milkî labelê yê parskerî feqîr a, teba çin o biwerî. Na cinîya parskerî bimerhemet a, baş a. Ê her di wayê bînî zî zaf xirab î û na waya xo ra hes nêkenî, ci rê ardim nêkenî. Na cinîya parskerî ci rê yew domana kênayîne bena, hîrê kevokî ci rê ardim kenê û dîyarî danî ci. Yew rindîya xo da ci; yew va "ti bihuya gul û çîçêk bivarî û ti biberma varon bivaro"; aya bîne zî va "ti xo bişo awê to bibo zerrn". Kêna bî pîl û lajê paşayî zerrî kewt ci. Wayî, semedê nê hêzan û rindîya aye û waştenê paşayî ra zafî felekan anî sereyê aye. Kêna aîle ra, embazan ra û paşayî ra zî bena û gelek serebûtan vînena. Peynî de paşa heme çîyan pê hesîyeno, ê xiraban kişeno, waştîya xo der zewecîyeno û reseno miradê xo. Estanekê "Lû û Heş"î de, luye û heş benî way û bira. Luye heşî xapênena vana: “Ma xo rê qey zimistanî qawirme viraz, bira. Şo ma rê çend hey mîyan, dewêk ra bîyar, ma biker qawirme.” Qawirme virazênî û bacê luye heşî xapênena û xo nimnena, şina qawirme wena û qedînena. Verê wisarî heş pê hesîyeno, luye gelek fetilneno û bênatê di daran de giri dîyeno. Luye ewnîyena eke heş uca asî bîyo, yena pey xax kena û kay kena. Welhasil citêr vîneno û pê heşî wîyeno. Na dore luye şina, heş uca ra xo xelisîyeno û yeno gîronê citêrî geno; vano "to êre çi dî, ti kes ra nêvanî, ti vajî ez to wena". Luye, heş û citêr yewbîn benî-anî, peynî de luye, heşî ancî xapênena û kena galeyê citêrî, dana kiştiş. Na hewe belayê xo sawena citêrî, citêr zî aye xapêneno û keno galeyo bîn, kişeno. Citêr her dîyan ra zî xelisîyeno