Nirxandina Helbestên Zarokan ên Kurdî li Gorî “Rastîya Zarokan” û “Îzafîyeta Zarokan”

Abstract

Di vê gotarê de analîzeke analîtîk di çarçoveya du hêmanên sereke yên edebîyata zarokan de dê bê kirin. Ev hêman “rastîya zarokan” û “îzafîyeta zarokan” in ku bingeha edebîyata zarokan a modern jî li ser wan saz dibe. Ji ber ku zarok xwedî kesayeteke cuda û xweser e, nivîskarê edebîyata zarokan di hunera xwe de mecbûr e baldarê vê cudabûn û xweserîya zarokan be. Lewra mixatabê sereke yê vê edebîyatê zarok bixwe ye. Ji bilî van ji bo ku zarok bibe xwedî estetîk û arezûyeke edebî, dîsa divê berhemên edebî yên ku ji bo zarokan tên nivîsandin, li gorî van her du hêmanan bên afirandin. Li gorî van esasan di vê xebatê de dê helbestên zarokan ên Kurdî li gorî van her du hêmanan bên nirxandin. Herwiha qesda me ji helbestên zarokan ên Kurdî ew e ku ji destpêkê heya îro yanî ji helbestvanên weku Zêwer, Goran, Kakeyî Felah, Kamiran Elî Bedirxan, Letîf Helmet, Elî Ebdulla Şewnim bigirin heya kesên weku Emîn Muhemed, Taha Bîlal, Elî Hemereşîd Berzincî, Osman Muhemed Hewramî, Firat Cewerî, Konê Reş, Yehya Elewîferd, Aram Gernas û Mueyed Teyîb binirxînin û mînakên helbestên wan ên serkeftî û neserkeftî, digel egerên wan, parve bikin. Mebest ji hilbijartina van navan ew e ku ev helbestvan di serdema xwe de yên herî berhemdar bûne di qada helbesta zarokan de. Helbet mimkûn e mirov hin navên din lê bar bike. Lê ji ber ku dê ji sînorên gotarekê derketiba, me bi van navan sînordar kir. Herwiha me helbestvanên ku hilbijartiye, di nav çar serdemên ku tê de jîyane û li gorî milmilaneyên sîyasî û civakî ji hev cuda bûne, dabeş kirin.

In this article, a literary analysis is made in the framework of the two main principles of children's literature, child reality and child relativity. Since the child has a different and unique personality, an author of children's literature should consider this difference and authenticity in his art of writing. Because the first payer of this literature is the child himself. It is also a matter of writing a work according to these principles, in which the child is given literary pleasure and literary aesthetics. According to these opinions, Kurdish children's poems will be examined according to these two principles. In the application part of the work, from the past to present, Zêwer, Goran, Kakeyî Felah, Kamiran Elî Bedirxan, Letîf Helmet, Elî Ebdulla Şewnim, Emîn Muhemed, Taha Bîlal, Elî Hemereşîd Berzincî, Osman Muhemed Hewramî, Firat Cewerî, Konê Reş, Yehya Elewîferd, Aram Gernas the poems of poets such as Mueyed Teyîb will be evaluated. At the end of this examination, according to these principles, successful and weak examples of poetry will be shared. Especially the selection of these poets is that they are the most prominent names in the field of children's poetry in their time. Of course, new ones can be added to these poets. However, since it would exceed the size of an article, we limited this work to the above names and evaluated the above-mentioned poets by dividing them into four periods within the context of their historical period, social and political events.

Bu çalışmada çocuk edebiyatının iki temel unsuru bağlamında analitik bir değerlendirme yapılacaktır. Bu unsurlar “çocuk gerçekliği” ve “çocuğa görelik” olarak belirtilir ki modern çocuk edebiyatının temel taşlarını oluştururlar. Çocuğun kendine özgü bir yapısı olduğundan çocuk edebiyatı yazarı, eserlerinde çocuğun bu özgün yapısını iyi tanıması gerekir. Çünkü sonuçta bahsedilen edebiyatın birinci derecede muhatabı çocuklardır. Bununla beraber çocuğa edebi bir estetik ve arzu kazandırmak adına yazılan çocuk edebiyatı eserlerinin yine bu iki unsuru çok iyi özümsemiş olması gerekir. Bu esaslar üzere çalışmamızda Kürtçe çocuk şiirleri belirtilen bu iki temel unsura göre incelenecek ve değerlendirilecektir. Bu çalışmada ele alınacak şairler; bu alandaki ilk dönem modern şairlerden olan Zêwer, Goran, Kakeyî Felah, Kamiran Elî Bedirxan, Letîf Helmet, Elî Ebdulla Şewnim ve son dönemde çocuk şiiri yazma geleneğini devam ettiren Emîn Muhemed, Taha Bîlal, Elî Hemereşîd Berzincî, Osman Muhemed Hewramî, Firat Cewerî, Konê Reş, Yehya Elewîferd, Aram Gernas ve Mueyed Teyîb gibi şahsiyetler ve eserleri olacaktır. Bu şairlerin belli başlı şiirleri alıntılanacak ve başta bahsedilen iki temel unsura göre ne kadar başarılı olup olmadıkları değerlendirilecektir. Özellikle bu şairlerin seçilmesi kendi dönemlerinde çocuk şiiri alanında en çok öne çıkan isimler olmalarıdır. Elbette bu şairlere yenileri de eklenebilir. Fakat bir makalenin boyutunu aşacağından bu çalışmayı yukarıdaki isimlerle sınırlı kıldık ve yukarıda adı geçen şairleri yaşadıkları tarihi dönem, sosyal ve siyasal olaylar bağlamında dört dönem içinde bölüştürerek değerlendirdik.