Mardin'de konuşulan Arapça lehçesisin kültürel kimliği

Abstract

Bu araştırma, Mardin bölgesinin tarihini kısaca tanıtmayı, sözlü lehçesini, klasik Arapça dilinden türetilen bu lehçenin klasik Arap diliyle olan bağlantısını açıklamayı ve insani, sosyal ve ekonomik mirasını ifade eden gelenek ve faaliyetlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, bu hususiyetleri, Mardinlilerin tüm yaşamları boyunca sürdürdükleri geriye kalan faaliyetleri dikkate alarak, tarihsel ve dilsel temelden güncel gerçekliğe doğru hareket eden kapsamlı bir vizyona göre ele almaktadır. İlk bölüm, Mardin bölgesinin tarihsel bağlamını içermektedir. Bu tarihsel bağlam, en erken dönemlerden günümüze kadar olan tarihsel aşamalara odaklanılarak kısa bir şekilde sunulmuştur. İkinci bölüm ise, Mardin lehçesinin dilsel temeli ve onu diğer lehçelerden ayıran özelliklerden bahsederek, ana dille olan bağlantısını içermektedir. Bu bölüme, eski Arapça kökenli ya da diğer dil ve lehçelerden gelen yabancı kökenli, Mardin diyalektindeki bazı kelimeler ele alınmıştır. Üçüncü bölüm ise, Mardin bölgesindeki yaşça büyük olanlardan derlenen bazı sözlü kültür unsurlarını içermektedir. Bunlar, türüne göre kültürel, sosyal ve ekonomik olarak sınıflandırılmıştır. Öyküler, fıkralar, atasözleri, şiirler ve teselli bulmak ve eğlenmek için başvurdukları bazı eğlenceler, onları diğerlerinden ayıran ve nesiller boyunca aktarılan el sanatları, tarım faaliyetleri gibi faaliyetleri içermektedir. Bu araştırma, Mardin halkının kültürü ve medeniyeti ile ilgili olarak toplanan bilgileri, belgeleme ve arşivlemeye katkı sunan saha çalışmasından bir örnek sunmakta, böylece gelecek nesiller için, başvurabilecekleri bir arşiv olarak kalacaktır.

This research is aimed at clarifying the cultural identity of Mardin and its surroundings, to that end, we briefly studied the history of Mardin, illustrated the dialect of Mardin and its links to the classical Arabic from which it is derived, and explored their customs and activities that reflect their human, social and economic heritage. The research shows a comprehensive vision that moves from the linguistic historical base to the current reality, taking into account the remaining activities that the Mardinians still keep in their lives. The first chapter includes the historical context of the Mardin region and was presented in a brief way focusing on the historical stages since the ancient ages up till now. The second chapter includes the linguistic roots of the Mardinian dialect and linking it to the mother tongue, mentioning what is distinguished from the rest of the other dialects, attached with a dictionary of "Mardinian vocabulary" that has ancient Arabic origins or introduced from other languages. The third chapter includes what was collected from the centenarian in the Mardin region and it was classified into cultural, social, and economic. It dealt with stories, jokes, proverbs and poems, and some recreational habits that they used to entertain themselves, and their activities such as handicraft, agricultural, medical and other things passed down through the generations. This research presents a paradigm from fieldwork that includes the information gathered related to the culture and civilization of the people of Mardin, and a contribution to the documentation and archiving, to be kept for future generations as a reference.