Peyzaj Metrikleri Kullanılarak Alan Kullanım/Arazi Örtüsü Değişiminin Mekânsal ve Zamansal Analizi: Mardin-Kızıltepe Örneği

Abstract

Yakın tarihte eşi görülmemiş bir şekilde gerçekleşen hızlı nüfus artışı ve kentleşme, alan kullanımı/arazi örtüsü (AK/AÖ) üzerinde belirgin bir değişimlere neden olmuştur. İnsan taleplerindeki artışa dayalı olarak meydana gelen bu değişimlerin tespiti ve değerlendirilmesi, sürdürülebilir bir arazi yönetimine katkı sağlamaktadır. Bu kapsamda yapılan yerel çalışmalar büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Mardin ili Kızıltepe ilçesinde 2013-2021 yılları arasında AK/AÖ değişiminin zamansal ve mekânsal analizi, uydu görüntüleri ve peyzaj metrikleriyle ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma alanına ilişkin her iki yıla ait Landsat 8 OLI uydu görüntüleri ArcGIS 10.5 programında Maksimum Olabilirlik yöntemiyle kontrollü sınıflandırılarak yapay yüzeyler, tarım alanları, orman alanları, bitki örtüsü az alanlar ve açık alanlar olmak üzere 5 sınıfta AK/AÖ haritaları elde edilmiştir. AK/AÖ üzerindeki değişimler FRAGSTATS v4.2 programı ile sınıf ve peyzaj düzeyinde 7 peyzaj metriği hesaplanmış ve analiz edilmiştir. Elde edilen verilere göre çalışma alanında 2013-2021 yılları arasında AK/AÖ sınıflarına ilişkin en büyük değişimler %38.25’lik bir azalma ile bitki örtüsü az alanlarda meydana gelirken, yapay yüzeylerde %18.44, orman alanlarında %4.16 ve tarım alanlarında ise %1.76’lık bir artış tespit edilmiştir.

Rapid population growth and urbanization, unprecedented in recent history, have led to significant changes in land use/land cover (LU/LC). Detection and evaluation of these changes based on the increase in human demands contribute to sustainable land management. In this context, local studies are of great importance. In this study, it is aimed to reveal the temporal and spatial analysis of LU/LC change between 2013-2021 in the Kızıltepe district of Mardin province, with satellite images and landscape metrics. Landsat 8 OLI satellite images of the study area for both years were classified using the Maximum Likelihood method in ArcGIS 10.5 program, and LU/LC maps were obtained in 5 classes, including artificial surfaces, agricultural areas, forest areas areas with little vegetation and open space. Changes on LU/LC were calculated and analyzed with the FRAGSTATS v4.2 program in 7 landscape metrics at the class and landscape level. According to the data obtained, the biggest change in the study area was observed in the form of increase in agricultural areas and artificial surfaces. According to the data obtained, the biggest changes regarding the LU/LC classes between 2013-2021 in the study area occurred with a decrease of 38.25% in areas with little vegetation, while it was 18.44% on artificial surfaces, 4.16% in forest areas and 1.76% in agricultural areas an increase has been detected.