Eski Türk runik metinlerdeki esiz üzerine

Abstract

Esiz eski Türk runik yazıtlarında en Esiz is one of the most frequently sık geçen kelimelerden biridir. Divanü occurring words in the Old Turkic Runic Lügati’t-Türk’te inscriptions. Based on the meaning given verilen in Diwanu Lughat at-Turk by al-Kashgari anlamına esiz is understood as alas, an interjection istinaden hep “yazık” şeklinde bir acınma expressing sorrow, regret and compassion. ünlemi olarak değerlendirilen esiz’in However, the fact that it can be inflected runik yazıtlarda kaydedilen çokluk ve with the suffixes of possession or plurality iyelik ekli kullanımları onun ünlemleşmiş demonstrates that esiz is a noun serves as bir isim olduğunu, diğer bir deyişle an interjection, in other words it is a acınma ünlemi işlevini sonradan secondary interjection. kazandığını gösterir. Makalede esiz’in ve ondan türemiş esirke- fiilinin hem tarihî, hem çağdaş Türk lehçelerindeki kullanımı ve anlam çerçevesinden hareketle onun özellikle Eski Türk runik metinlerindeki sözlüksel anlamı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yazar zikrolunan kelimenin eski Türk runik yazıtlarında “değerli, kıymetli, aziz” şeklinde bir sözlüksel anlama sahip olduğu görüşündedir.

Esiz is one of the most frequently occurring words in the Old Turkic Runic inscriptions. Based on the meaning given in Diwanu Lughat at-Turk by al-Kashgari esiz is understood as alas, an interjection expressing sorrow, regret and compassion. However, the fact that it can be inflected with the suffixes of possession or plurality demonstrates that esiz is a noun serves as an interjection, in other words it is a secondary interjection. The aim of this paper is to find out the initial lexical meaning of esiz. In order to do that the author uses the lexicographic data relating to esiz and its denominative form esirke- in both historical and contemporary Turkic languages. The author claims that the lexical meaning of esiz in the Old Turkic Runic texts should be as follows: dear, valuable, worthy