CIMMYT KÖKENLİ EKMEKLİK BUĞDAY GENOTİPLERİNİN AŞIRI KURAK GEÇEN SEZONDA PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Küresel iklim değişikliği ile birlikte iklim koşullarında anormallikler sık sık yaşanmaktadır. Bununla birlikte genel olarak ülkemizin de içinde bulunduğu Akdeniz Bölgesi iklim koşullarında kuraklık yıldan yıla şiddetlenmektedir. Bu çalışmada aşırı kurak geçen sezonda CIMMYT’ten temin edilen ekmeklik buğday genotiplerinde verim ve kalite değişimleri Diyarbakır koşullarında 2021-2022 sezonunda test edilmiştir. Çalışmada 121 adet ekmeklik buğday genotipi Empire yerel kontrol çeşidi ile kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre tane verimi değerleri 57.6 ile 282.4 kg/da arasında, protein değerleri ise %13.6 ile 18.5 arasında ve nişasta oranı 79.5 ile 84.4 arasında değişmiştir. Verim değerlerinin çok düşük ve protein oranlarının yüksek olması yaşanılan kuraklığın etkisinden kaynaklanmıştır. Ortalama tane verimi 140,8 kilogram olmakla birlikte ortalamanın üstünde tane verim veren Empire kontrol çeşidini (145,92 kg/da) gecen genotip sayısı 51 olarak belirlenmiştir. Tane verimi ile protein ve nişasta oranı arasında önemli ilişki bulunmazken protein ve nişasta oranı arasında önemli ilişki meydana gelmiştir. Yapılan cluster analizlerine göre çalışmada incelenen genotipler 12 farklı gruba ayrılmıştır. Bu durum incelenen buğday genotipleri arasında genotipik varyasyonun yüksek olduğunu göstermektedir. Elde edilen sonuçlara göre, bazı genotiplerin standart kontrol çeşidi Empire’den kalite ve tane verimi yönünden yüksek olması, bölge koşulları için kurak koşullara uyumlu genotiplerin seçilebileceğini kanıtlamaktadır.