ANALÎZA ROMANA BEXTIYAR ELÎ APÊ MIN CEMŞÎD XAN KU HERTIM BÊ EW LI BER XWE DIBIR

Abstract

Realîzma efsûnî bi taybetmendî di sedsala 20.an de li Latîn Amerîkayê bişekil bûye û pêş ketiye. Sînorên vê têgehê ne teqez in. Ev rewş jî behremeke ku hêmanên fantastîk û sersirûştî bihewîne dibe ku ji hêla realîzma efsûnî bê nirxandin. Taybetmendiya realîzma efsûnî ya herî mezin ew e ku bi hev re dana ya serûştî û ya serserûştî ye. Herwiha ev ji alî xwendevanan wek tiştekî asayî tê dîtin. Di realîzma efsûnî de bûyer hertim deraqilî be jî cîh hertim ji dinyaya tişteyî ye. Ev têgeh ji bo romana wêjeya kurdî ya nûjen ne kevnar e. Di vê mijarê de wek mînak romana “Apê min Cemşîd Xan ku hertim bê ew li ber xwe dibir” e. Bextiyar Elî yek ji nivîskarên hêja ya wêjeya kurdî ya nûjen û ronakbîrekî kurdan e. Nêzîkî 20 berhemên wî hene ku bi zaravayê soranî nivîsiye. Bi nivîsîna helbestan dest bi karê wêjeyî kiribe jî bi romanên xwe navdar bûye û di dilê xwendevanan de cihekî bilind girtiye. Me jî xwest ku em ji romanek wî ya bi navê berhama “Apê min Cemşîd Xan ku bê ew hertim li ber xwe dibir” ji aliyê mijar, leheng, cih û war û honanadına romanê li gorî realîzma efsûnî û qaîdeyên wê binirxînin. Armanca xebata me ev pêk tîne.Büyülü gerçekçilik 20.da Latin Amerikada şekil alıp gelişmiştir. Bu akımın sınırları belirgin değildir. Bu durum gerçek ve gerçeküstü öğeler içeren bir eserin büyülü gerçekçilik akımı çerçevesinde değerlendirilmesini sağlar. Büyülü gerçekçiliğin en önemli özelliği gerçek ve fantastik öğeleri bir arada sunması ve bu durumun okuyucu tarafından garipsenmemesi, olağanmış gibi karşılanmasıdır. Büyülü gerçekçilikte olaylar olağanüstü olsa da yer, zaman ve karakterler gerçek dünyadandır. Büyülü gerçekçilik akımı modern kürd edebiyatında çok da eski değildir. Bu bağlamda Bahtiyar Ali’nin eseri olan “Apê min Cemşîd Xan ku hertim bê ew li ber xwe dibir” romanını önemli bir örnektir. Bextiyar Elî modern kürd edebiyatının sorani lehçesiyle yazan 20’ye yakın eseri bulunan değerli bir yazarı ve makale ve ropörtajlarıyla entellektüel yönünü gösteren bir kürd aydınıdır. Şiirle başladığı edebiyat hayatında asıl ününü romanla yakalamıştır. Çalışmanın amacı büyülü gerçekçiliği romanlarında büyük bir ustalıkla kullanan Bahtiyat Ali’nin romanı olan “Apê min Cemşîd Xan ku hertim bê ew li ber xwe dibir” yer, zaman, karakter, olay ve kurgu açısından değerlendirmek oluşturuyor.