HETÊ GRAMERÎ RA FEKÊ ÇEWLÎGÎ

Abstract

Armancê na xebate kirdkî/zazakîya mintiqaya Çewlîgî hetê gramerî ra cigêrayiĢ o. No cigêrayîĢ bi awayê senkronîkî yeno kerdiĢ. Semedê ney çar kitabê gramerî ke nuĢtoxê înan eynî wext de endamê Grûba Xebate ya Vateyî yê û rastnuĢtiĢê Vateyî taqîp kenê ra babetanê gramerî ra sey nimûneyî weçînîya. Dima panc eĢîrê Çewlîgî ra kesanê ke binê tesîrê tirkî yan zî yewna ziwan de zaf nêmendê ra persîya: “ġima nê çekuyan yan zî cumleyan senî vanî?”. Cevabê înan bi cîhazê vengqeydkerdiĢî ya qeyd bîyê. Cayê ke înan fehm nêkerdê ci rê îzah bîyê. Dima nê cevabî ser o hetê gramerî ra çi taybetîyê ci estê ramojnîyayê. Wina kirdkîya nikayînî de çi taybetîyî estê bi xebatê wareyî tesbît bîyê.Bu çalıĢmanın amacı Bingöl yöresinde konuĢulan Kırdki/Zazacayı gramer açısından araĢtırmaktır. Bu araĢtırma senkronik yöntemle yapıldı. Bunun için dört Zazaca gramer kitabından ki yazarları aynı zamanda Vate ÇalıĢma Grubu‟nun üyesi olup Vate‟nin imla kurallarını takip ediyorlar, örnekler seçildi. Ardından Bingöl‟ün beĢ aĢiretinden Türkçe ya da baĢka bir dilin tesiri altında kalmamıĢ birer kiĢi seçilerek sorular soruldu. Siz bu kelimeleri ya da cümleleri nasıl söylüyorsunuz? Bunların cevaplarını ses kayıt cihazına kayıt edildi. Anlamadıkları yerler kendilerine izah edildi. Ardından bu cevaplar tablo Ģeklinde yazıldı ve gramer açısından ne gibi özellikleri olduğunu gösterildi. Böylece Ģu anki Zazaca‟da Bingöl ağzında ne gibi özellikler olduğu tespit edildi.The aim of this study is to study Zazaki, which is spoken in the region of Bingol, in terms of grammar. This study has been done synchronically. For this, examples have been chosen from four Zazaki grammer books of which writes are also members of Vate Working Group and they obey Ortographic Rules of the Vate. Afterwards, by choosing one person for each from five triber(aĢiret) of Bingöl, who aren‟t effected by Turkish or any other language, questions have been asked to them. “How do you say these words or sentences?”. Their answers have been recorded to the tape recorder. The points which they haven‟t understand have been explaired to them. After that, these answers have been written in the form of chart and have been shown what kind of properties they have from point of the grammar. So, properties of actual Zazaki of Bingol dialect have been detected.