OSMANLI MİNYATÜR SANATINDA MEKÂN ANLAYIŞI: ŞEREFNAME ÖRNEĞİ

Abstract

i ÖZET Yüksek Lisans Tezi OSMANLI MİNYATÜR SANATINDA MEKAN ANLAYIŞI: ŞEREFNAME ÖRNEĞİ Yasin DENLİ Mardin Artuklu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı 2019: 123 Sayfa Mekân, tarih boyunca birçok disiplinin temel konularından birisi olagelmiş ve bu disiplinler tarafından tanımlanmaya çalışılmıştır. Ancak, üzerinde fikir birliğine varılmış bir mekan tanımından söz etmek çok güçtür. Zira, insanoğlu tarih boyunca “gerçekliği” farklı biçimlerde algılamış, bu farklı algılamalar neticesinde de mekânı farklı biçimlerde anlamlandırmıştır. Bu nedenle mekanın tanımına ilişkin sayısız görüş ortaya konmuş ve konmaya da devam edilmektedir. Mekâna dair tüm bu farklı anlayışlar, üretilen yazılı, sözlü ve görsel eserlere de yansımıştır. Bu çalışmanın amacı da İslam öğretisinin dünya görüşü neticesinde şekillenmiş olan Osmanlı Minyatür Sanatı’nda mekânı tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda, Osmanlı Bitlis Sancak Beyi Şeref Han Bitlisi tarafından 1597 yılında kaleme alınmış olan Şerefname adlı tarihyazımının Bodlian Kütüphanesi’nde bulunan elyazması nüshasında yer alan minyatürler seçildi. Bu minyatürler, daha önce benzer bir akademik çalışmaya konu olmamış olması ve bol miktarda mimari mekan betimlemeleri içermeleri sebebiyle çalışılmaya değer bulunmuştur. Minyatürler, metni açıklayıcı nitelikte resimler olduğundan, öncelikle metinden yola çıkılarak, örnek olarak seçilen minyatürlerin konusu tespit edilmeye çalışıldı. Ardından bu minyatürlerde mekânın ifade ediliş biçimi, figürlerin mekandaki dizilimi, mimari öğelerin yansıtılış biçimi, mekan sürekliliği, parça bütün ilişkisi gibi konular irdelendi.