Kıraatin Farklılıklarının İraba Etkisi (Medâriku't-Tenzîl ve Hakâiku't-te'vîl Tefsiri Örneğinde)

Abstract

Bu çalışma, Kur'ân kıraatlerinin farklı yönlerini ele almayı ve bu kıraat farklılıklarının i'rab çeşitliliği üzerindeki etkisini, Ebû'l-Berekât en-Nesefî'ye ait olan Medâriku't-Tenzîl ve hakâiku't-te'vîl adlı tefsirinin üçüncü cildi çerçevesinde açıklamayı hedeflemiştir. Bu doğrultuda Kur'ân ayetlerine ait farklı kıraatleri izleyerek bu kıraatlerin irabda nasıl bir çeşitliliğe yol açtığı ortaya koyulmuştur. Bu çerçevedeki her bir ayet ayrı ayrı zikredilmiş, sonra ona ilişkin kıraatler sıralanmış ve müellifin bu kıraatleri nasıl yönlendirdiği (te'vil ettiği) aktarılmıştır. Tez giriş, iki bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Birinci bölümde kıraatler, kıraatlerin ortaya çıkışları, çeşitleri, sahih kıraatlerin şartları ve on dört kıraatin nasıl seçildiği konuları ile Nesefî'nin hayatı ve ilmî konumu ele alınmıştır. İkinci bölümde ise kıraat farklılıklarının irabda çok yönlülüğe yol açtığı ayetlerin tahlillerine ayrılmıştır. Bu bölümde ayetlerin tahlili ve irabdaki farklılıklar ele alınmıştır. Çalışma, Kur'an kıraatlerindeki vecihlerin çokluğunun irab çeşitliliği üzerinde doğrudan bir etkisinin olduğunu ortaya koymuştur. Bu farklılık, Arapçanın yalnızca belirli bir lehçeyle sınırlı olmayan çok yönlü ifade yapısına sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Bu durum, okuyuculara kendi lehçelerine veya doğal ifade tarzlarına göre tercih yapma özgürlüğü sağlamıştır. Söz konusu çeşitlilik, okuyucuların dilsel ve iraba ilişkin tercihleri üzerinde açık bir etki göstermiş ve bu çokluk, farklı kıraatlerde irab farklılıklarının oluşmasına yansımıştır. Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belagatı, Kur'ân, Kıraat, İrab, Medâriku't-Tenzîl, Nesefî.This study aims to review the faces of the Qur'anic readings and explain their impact on the diversity of the expression in the Madarak al-Tanzil and the Truths of Interpretation by Abu al-Barakat al-Nasafi. I focused on tracing the faces of the different readings of Qur'anic verses, explaining what these readings led to in terms of variation in expression, as I would list the verse and then mention the associated readings and present the author's positions in directing them. The thesis consists of an introduction, two chapters, and a conclusion. The first chapter examines recitations, their emergence, their types, the conditions for authentic recitations, and how the fourteen recitations were selected, along with the life and scholarly position of Imam Nasafi. The second chapter analyzes verses where variations in recitation lead to versatility in recitation. The study concluded that the multiplicity of Qur'anic readings had a direct impact on the diversity of expressions. This variation can be attributed to the nature of the Arabic language, which is not limited to a specific dialect, allowing readers the freedom to choose according to their natural dialects or styles. This diversity has shown a clear impact on the linguistic and expressive choices of the readers, as this multiplicity was reflected in the variation of expressions in the different readings. Key Words: Arabic Language and Rhetoric, Qur'anic readings, Arabic, grammar, Madarak al-Tanzil, Nasafi.