Uğur Tanyeli ile Söyleşi: Toplumsallık Üretim Biçimi Olarak Mimarlık

Abstract

Mimarlığa ve sosyolojiye dair söylemler, her iki alanı da yeniden disipline etme yönünde eğilim sergiler. Her defasında, metni üreten bireyler tarafından bilgi, metafiziksel olarak kurulur. Bu kuruluma, toplumsal alanda bir gerçekliği temsil etme kusursuzluğu atfedilir. Doğal olarak, bir hakikat söylemcisi olarak alanı disipline etmeye çalışan aktörler, kendi hakikat ve metafiziksel gerçekliklerini toplumsal olana dayatır. Böylece hayat, bu sınırlara hapsedilerek, dünyanın belirli bir bilgi çerçevesinde disipline edilmesine yardımcı olacak bir dispozitife evrilir. Hayatı ve insanı anlamaya dönük pratik üretme çabası, bu çabadan uzaklaşarak kendi içine kapanır. Aslında aşikâr olan şey, kaostan bir düzen inşa etme girişimleridir. Söz konusu mesele bitimsizce değişen ve dönüşen dünya olunca, paradoksal olarak anlam ve pratikler düzen üretme çabasında sabitlenir ve dondurulur. Böyle bir pozisyon, üretilen her bilginin hakikat temsilcisi olduğunu ve bunun da sosyal alanda bir gerçekliğe temas ettiğini var sayar. Aksine, anlamaya çalıştığı dünyayı kapatan, onu aktüelliğine hapsettiğini düşünen bir yanılsama üretilir. Hâlbuki her kavram, yaşanma biçimi ve pratikler toplamı, virtüel alanda konumlanarak, onları aktüalize etmeye çalışan bireyler adedince yeniden üretildiği ve biçimleştirildiği unutulur. Dolayısıyla söylem alanının dışında herhangi bir konuşma pratiğinin mümkün olmadığı bir durumda, Mimarlık, her defasında sınırların olmadığı bir dünyada yeniden üretilen bir virtüellik olarak duruyor. Uğur Tanyeli ise, ürettiği her metniyle kaosu olağanlaştırır. Bu olağanlık içinde, mimarlığı herkes tarafından kolayca anlaşılır bir formun içine hapsetmez ve indirgemez. Tam tersine, disiplin kavramının vaaz ettiği sınırları olabildiğince problemli hale getirir. Ulaştığı noktada, mimarlığın, felsefenin, sosyolojinin ve çeşitlenebilir her bilgi alanın özerkliğini bozar. Böyle bir durumda, mimarlık veya sosyoloji gibi iki farklı alandan konuşmak ne kadar mümkün? Bu söyleşi, yukarıda kabaca özetlenen düzlemler üzerinden yapılan keyifli bir tartışmayı içeriyor.