YARI KURAK KOŞULLAR İÇİN GELİŞTİRİLEN BAZI KIŞLIK EKMEKLİK BUĞDAY GENOTİPLERİNİN DİYARBAKIR KOŞULLARINA ADAPTASYONU

Abstract

Buğday, bir serin mevsim bitkisi olması hasebiyle diğer iklim faktörlerine kıyasla yüksek sıcaklıklara karşı daha en hassastır. Sıcaklık artışı buğday yetiştirilen birçok bölgede verim azalmasının ana nedenidir. Bu çalışmada 4 adet ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidi (Gerek79, Karahan, Sönmez ve Müfitbey) ve ICARDA tarafından facultative ve yarı kurak koşullar için geliştirilen ekmeklik buğday hatları kullanılmıştır. Çalışma 2021-2022 üretim sezonunda Diyarbakır ili Teknobiltar Ar-Ge deneme istasyonunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tane verimi, protein içeriği, nişasta içeriği, yaş gluten ve yağ içeriği özellikleri incelenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre S1 (247.2 kg/da) hattı en yüksek tane verimi, S37 hattı en yüksek protein (%19.58) ve yaş glüten (%42.0) değerine sahiptir. Korelasyon analizi sonucuna göre protein içeriği ile tane verimi ve nisaşta içeriği arasında negatif ve önemli bir ilişki bulunmuştur. Dendrogram analizine göre genotipler özellikler yönünden 7 ana sınıfa ayrıldığı belirlenmiştir. Hiyerarşik kümede birbirine en yakın akraba genotipler S50 ve S58 olurken birbirine en uzak genotipler Müfitbey ve S48 genotipleri olmuştur. Çalışma sonucunda incelenen özellikler yönünden birçok genotipin Diyarbakır koşullarına uyum sağladığı bu genotiplerin çeşit adayı olarak değerlendirilebileceğine karar verilmiştir