Hasan B. Musa ez-Zerdînî'nin Avâmil Şerhi: İnceleme ve Tahkik

Abstract

Bu çalışma, Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin erken yaşlarda kaleme aldığı 'Avâmil şerhine odaklanarak, şerhin önemini ve alana katkısını vurgulamayı amaçlamaktadır. Çalışma giriş, iki bölüm, sonuç ve şerhin tahkikli neşrini hazırladığımız metin kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde tahkikli neşri hazırlanan şerhin asıl metni olan 'Avâmil ve onun yazarı 'Abdlkâhir el-Curcânî hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiştir. Çalışmanın ilk kısmında Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin hayatına dair sınırlı bilgiler sunulmuş ve eserlerinin çeşitli yönleriyle tanıtımı yapılmıştır. Bunun yanı sıra yetiştirdiği şahıslar ve yazdığı eserlerin onun ilişkili olduğu çevre bakımından üzerinde durulması gereken bir şahıs olduğuna vurgu yapılmıştır. Ayrıca bu kısımda elde edilen veriler ışığında Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin yazdığı eserlerin özellikle Şam bölgesinde başlayıp Anadolu'ya kadar yayıldığına dikkat çekilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında ise ez-Zerdînî'nin etkili kişiliğinin önemli bir göstergesi olan ve çalışmamızın odak noktasını oluşturan 'Avâmil şerhi derinlemesine incelenmiştir. Birçok özelliğiyle 'Avâmil'e dair yapılmış olan pek çok şerhten ayrılan bu eserin nüshaları, içeriği, kaynakları, dil ve üslup özellikleri, meseleleri izah ediş biçimi ve genel yapısı bu kısımda ele alınmıştır. Bu kısımda özellikle 'Avâmil şerhlerinde ilk defa karşılaşılan ve bu şerhe özgü bazı durumlar vurgulanmıştır. Sonuç bölümünde ise Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî ve onun 'Avâmil şerhinin literatür açısından önemine ve ulaşılan değerlendirmelere yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise şerhin ulaşabildiğimiz iki nüshasına dayanarak tahkikli neşri verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Nahiv, 'Avâmil, Şerh, Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî.

This study focuses on Hasen b. Mûsâ az-Zardini's early commentary on al-Awamil and aims to emphasise its visibility and importance in the literature. The study consists of an introduction, two chapters, a conclusion, and the text of the commentary, which we have prepared as a critical edition. In the introduction, introductory information is given about the original text of the commentary, Avamil, and its author Abd al-Qahir al-Jurjani. In the first part of the study, limited information about Hasen b. Mûsâ al-Zardini's life was presented and his works were introduced in various aspects. In addition, it is emphasised that the people he trained and the works he wrote are a person who should be emphasised in terms of the environment he was related to. Moreover, in the light of the data obtained in this section, it is pointed out that the works written by Hasen b. Mûsâ al-Zardini started especially in the Damascus region and spread to Anatolia. In the second part of the study, Hasen b. Mûsâ al-Zardini's commentary on Awamil is analysed in depth. This commentary of his is an important indicator of his influential personality and constitutes the focal point of our study. The manuscript, content, sources, language and stylistic features, the way of explaining the issues and the general structure of this work, which differs from many commentaries on Awamil with many features, are discussed in this section. In this section, some situations that are unique to this commentary and encountered for the first time in the commentaries of Awamil are emphasised. In the conclusion, the importance of Hasen b. Mûsâ al-Zardini and his commentary on Awamil in terms of literature and the evaluations reached are given. Finally, in the last part, a critical edition of the commentary is made based on the two manuscripts of the commentary that we have access to. Keywords: Arabic Language, Syntax [Nahw], Awamil, Commentary, Hasen ibn Musa az Zardini.