Orta ve Geç Uuk dönemi’nde (M.Ö. 3700 - 3100) kentler, devletleşme, ticaret, kültürel etkileşim ve kolonileşme

Abstract

Öz: M.Ö. 4. binyılda Güney Mezopotamya maddi kültürünün kuzeye yayılışından dolayı ‘Uruk yayılımı’ olarak adlandırılan süreç, erken kentin ve devletin oluşumuna büyük katkı sağlamıştır. 1- Tarihin ilk kentlerinin doğum yeri, Güney Mezopotamya’dır. 2- İlk kentlerin oluşturduğu ekonominin merkezi, siyasal kurumsallaşma/uzmanlaşma adımla- rıyla devletlerin gelişini haber veren Uruk yerleşimidir. 3- Uruk ve diğer güney kentleri, 3. binyıla doğru mikro-devletlere dönüşmüştür. 4- Erken kentin seçkinleri, kamusal alanın inşası için egzotik mallara/hammaddeye ihtiyaç duyarlar. Bunlara (yüksek kültüre) sahip olmanın yolu, uzun-mesafeli ticari yolları güvenlileştirmektir. 5- Statü göstergesi malların temin edildiği coğrafyalarda henüz kentli/devletli toplumlar yok ise, stratejik noktalara ileri karakol, üs ve koloni kurmak gerekebilir. 6-Uruk yayılımı, kolonyal bir yayılmadır, ticareti denetlemeyi amaç edinen programlı bir göçtür. Kuzey, bu süreçte Uruk hâkimiyetine girmemişlerse de, orada olgunlaşan kentli kültürden etkilenmiştir.

Abstract: This study discusses the effects of cultural contact between lower and upper Mesopotamia during the so-called ‘Uruk expansion’ in the 4th millennium B.C. 1- The paper argues that the world’s first cities were developed in Southern Mesopotamia of the 4th millennium. The reason is that these settlements participated in large networks of trade and cultural exchanges. 2- Uruk seems to have been at the heart of an interactive network of cities competing for import of raw materials necessary to produce “status goods” used by political elites as means of consolidating political power. 3- It is possible to classify the earliest cities as microstates. 4- The long-distance trade was one of the stimuli of early state formation. 5- The early city-states, which were characterized by their lack of economic self-sufficiency, had a natural inclination to seek for colonial expansion. 6- The Uruk expansion was an actual colonial phenomenon, involving the emergence of Mesopotamian trading enclaves among preexisting local polities.