Berawirdkirin û nirxandina sê şanonameyên hevjêderk

Abstract

Bilindiği üzere birçok modern dönem eseri folklor den beslenmişlerdir. Folklorik unsurlar eski dönemlerden günümüze birçok farklı yoldan ulaşmışlardır. Bu yollardan bir tanesi de metinlerarasılıktır. Yazarlar yaşadıkları dönemde birçok kez eski eserleri kendilerine, döneme, okurlara vb. göre tür, biçim ve içerik yönünden değiştirerek yeniden yazmışlardır. Eğer araştırmacılar bu eserleri değerlendirirken metinlerarası ilişkileri dikkate almazlarsa, kuşkusuz o değerlendirmeler eksik kalacaktır. Bu yüzden eserler böyle bir bağlamda ele alınmalı ve yorumlanmalıdır. Kürt edebiyatında bir halk hikayesi tıpkı birçok folklorik eser gibi modern dönemde birçok edebiyat eserine kaynaklık etmiştir. Bu çerçevede bu hikaye öncelikle Evdirehîm Rehmî Hekarî tarafından Memê Alan adıyla daha sonra ise Xelîlê Çaçan ve Tahirê Biro tarafından Memê û Eyşê adıyla, yani üç farklı yazar tarafından farklı zamanlarda bir tiyatro eseri olarak yeniden yazılmıştır. Biz de bu yüzden adı geçen bu üç eseri folklor ve metinlerarasılık bağlamında değerlendirdik. Böylelikle gördük ki adı geçen yazarlar kendi özellerinde ve dönemlerinin siyasi, edebi, sosyal, tarihi vb. şartlarında anlamsal ve formsal dönüşümlerle bu eseri yeniden canlandırmışlar ve okuyucular/izleyicilerin gündemine taşımışlardır. Bununla birlikte bu üç yazar kendilerine özgü sebeplerle eserlerini Kürt folkloruna ait unsurlarla donatmışlardır. Bu tür eserler metinlerarasılık teorisyenlerinin hiçbir eser kendisinden önce yazılmış eserlerden bağımsız değildir görüşünü desteklerler.

As is known, many modern period works have been nourished by folklore. Folkloric elements have reached the present day from old times in many different ways. One of these ways is intertextuality. During their lifetime, writers have rewritten old works many times to suit themselves, their time, their readers, etc. in terms of type, form and content. If researchers do not take into account intertextual relationships when evaluating these works, those evaluations will undoubtedly remain incomplete. Therefore, the works should be considered and interpreted in such a context. A folk story in Kurdish literature, just like many folkloric works, has become the source of many literary works in the modern period. Within this framework, this story was first rewritten as a theater play by Evdirehîm Rehmî Hekarî under the name Memê Alan and then by Xelîlê Çaçan and Tahirê Biro under the name Memê û Eyşê, that is, by three different writers at different times. Therefore, we evaluated these three works in the context of folklore and intertextuality. Thus, we have seen that the aforementioned authors have revived this work with semantic and formal transformations in their own personal circumstances and in the political, literary, social, historical etc. Conditions of their period and brought it to the agenda of the readers/viewers. In addition, these three writers have equipped their works with elements of Kurdish folklore for their own reasons. Such works support the view of intertextuality theorists that no work is independent of the works written before it.