DI KURMANCÎ DE ERGATÎVÎ Û DEMÊN BORÎ

Abstract

Armanca vê xebatê ev e ku di zimanê kurdî de du mijarên girîng; ergatîvî û demên borî bi awayekî zanistî û berfireh bide berçav û bê analîz kirin. Berevajî tirkî ku zimanekî nomînatîf-akuzatîf e, kurdî zimanekî ergatîv - absolûtîv ( xwerû-tewandî ) e. Di zimanên ergatîv de di hevokên bi lêkerên gerguhêz de lêker dikeve bin bandora bireserê. Ango lêker li gorî bireserê tê kişandin û kesandin. Ergatîvîteya kurmancî şikestî ye, ango ergatîvî tenê di dema borî de diyar dibe. Di vê xebatê de mijara ergativiyê û demên borî hatiye lêkolîn kirin. Ergatîvî çiye, taybetiyên wê çi ne, di nav civakê de ergativî çawa şaş tê bi kar anîn, demên borî kijan in, di demên borî de şaşiyên tên bikaranîn, hwd. Di vê xebatê de me hewl daye ku em bersiva van pirsan bidin.Bu çalışmanın amacı Kürtçe’de iki önemli konu olan ergatiflik ve geçmiş zamanları bilimsel bir şekilde ele alıp analiz etmektir. Nominatif-akuzatif olan Türkçe’nin aksine, Kürtçe ergatif-absolutif (sade-bükümlü) bir dildir. Ergatif yapılı dillerde, geçişli cümlelerde fiil öznenin etkisinde kalmaktadır. Yani fiil özneye göre çekimleniyor. Ergatiflik Kurmancca’da sadece geçmiş zamanda görülür. Bu çalışmada ergatiflik ve geçmiş zamanlar çalışılmıştır. Ergatiflik nedir, özellikleri nelerdir, toplumda nasıl kullanılır, geçmiş zaman hangileridir, geçmiş zamanda kullanılan yanlışlar, vb. Bu çalışmada bu sorulara cevap bulmaya çalıştık