BÎBLÎYOGRAFYAYA KIRMANCKÎ (ZAZAKÎ) (1963-2017)

Abstract

Seba nesilanê newîyan tesbîtkerdiş û pêşkêşkerdişê koma xebatanê nuştekîyan yê vizêrên û ewroyênan bi çimeyanê înan, sayeyê xebatanê bîblîyografîkan mumkun o. Kirmanckî (zazakî) de yew waro ke ser o xebate nêbîya zî babeta bîblîyografya ya. Çend xebatanê çarçewatengan yê îstîsnayan ra teber bîblîyografyayê ke derheqê kirmanckî yan zî kirmancan de ameyê amadekerdene çin ê. Warê nuştiş, weşanayîş (neşrkerdiş) û arşîvkerdişî de rewşa xirabe ya kirmanckî, ehemîyetê xebata winasî hîna vêşî kerdêne. Çîyo ke ma teşwîqê na xebate kerdî no xusus bî. Bi na xebata xo, ma cehd kerd ke venganeyê (talîya) nê warê kirmanckî pirr bikê. Na xebate, bi tesbîtkerdiş û tesnîfkerdişê sernuşteyanê kitaban û her tewir metnanê kirmanckîyan yê weşananê perîyodîkan amade bîye. Metnê ke nameyê înan na xebate de ca gênê, mabênê serranê 1963-2017î de weşanîyayê. Beşê kitaban de, sînorê serra xebate, hetanî 2018î yo. Ma xebate xo de, ca da kunyaya kitab û metnanê ke bi alfabeya kurdkî û hetê kirmancan ra nusîyayê yan zî vejîyayê. Xebata ma hîrê beşan ser o awan bîya. Beşê yewinî de derheqê bîblîyografya, bejanê aye û bîblîyografyayanê kurdan de melumatî estê. Beşê dîyinî de sernuşte û kunyeyê 332 kitabanê ke goreyê tewirane xo tesnîf bîyê estê. Beşê hîrêyinî de zî sernuşte û kunyeyê 5995 metnanê weşananê perîyodîkan ke goreyê tewiranê xo tesnîf bîyê ca gênê. Hûmara pêroyê kunyayanê bîblîyografîkan 6327 a.

Geçmişte ve bugün yapılmış yazılı çalışmaların topluca tespit edilip bunların kaynaklarıyla yeni kuşaklara sunulması bibliyografik çalışmalarla mümkündür. Kırmanccanın (Zazacanın) üzerinde çalışılmamış bir alanı da bibliyografya konusudur. Birkaç dar çerçeveli istisnai çalışmanın dışında Kırmancca veya Kırmanclar üzerine hazırlanmış bibliyografya bulunmamaktadır. Lehçenin yazım, yayın ve arşivlenmesine dair dezavantajlı şartlar böylesi genel bir çalışmanın önemini daha da artırmaktaydı. Bizi bu çalışmaya teşvik eden husus bu oldu. Bu çalışmamızla, Kırmanccada bu alanda var olan boşluğu doldurmaya çalıştık. Bu çalışma, Kırmancca kitapların ve periyodik yayınlarda yayımlanmış her türdeki Kırmancca metinlerin tespiti ve tasnifi suretiyle hazırlandı. Çalışmanın kapsamına giren metinler 1963-2017 yılları arasında yayımlanmıştır. Kitaplar bölümünün sınırı 2018 yılına kadardır. Çalışmamızda, Kürtçe alfabeyle ve Kırmanclar tarafından yazılmış kitap ve metinlerin künyesine yer verdik. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde bibliyografya, çeşitleri ve Kürtler üzerine hazırlanmış bibliyografyalar üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde türlerine göre tasnif edilmiş olan 332 kitabın başlık ve künyeleri, üçüncü bölümde ise yine türlerine göre tasnif edilmiş olan 5995 periyodik yayın metninin başlık ve künyeleri yer almaktadır. Çalışmadaki toplam bibliyografik künye sayısı 6327’dir.