Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kapsayıcı Eğitime İlişkin Tutumlarının İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, kamuya bağlı okullarda görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime ilişkin tutumlarını incelemektir. Araştırmada, karma yöntem modellerinden çeşitleme deseni kullanılmıştır. Nicel boyutta tarama modeli, nitel boyutta ise olgu bilim modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutundaki örneklemini, Mardin ilinin tüm ilçelerinde görev yapan ve kolay örnekleme yöntemiyle seçilen 300 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutundaki örneklemini ise kartopu örnekleme yöntemiyle, araştırmadaki 300 öğretmen dışında seçilen 15 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel boyutundaki verileri Kapsayıcı Eğitime Yönelik Tutum Ölçeği aracılığıyla, nitel boyutundaki verileri ise görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada nicel verilerin analizi sonucunda, okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ortalamalarının ölçek genelinde ve ölçeğin alt boyutlarında yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik tutumları arasında, mesleki kıdem ve daha önce kapsayıcı eğitim ile ilgili eğitim alma değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Nitel verilerin analizi sonucunda okul öncesi öğretmenlerine göre, okul öncesinde kapsayıcı eğitimin amaçları; eğitimde fırsat ve imkân eşitliği sağlanması, çocukların potansiyelini en üst düzeye çıkartması, eğitimi dezavantajlılara göre uyarlaması ve tüm çocukların beraber öğrenmesi şeklindedir. Katılımcılara göre özel eğitim öğrencileri, ikinci dili Türkçe olan öğrenciler, göç ile gelen çocuklar, sosyoekonomik düzeyi düşük çocuklar, üstün zekâlı çocuklar gibi gruplar, kapsayıcı eğitimde dezavantajlı gruplardır. Öğretmenlerin bu dezavantajlı gruplarla çalışırken, eğitimi çocuklara göre uyarladığı ve farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanarak tüm dezavantajlı çocukları eğitime katmak için çaba gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcılara göre kapsayıcı eğitimin önündeki en önemli engellerin; öğretmenlerin bilgi eksikliği, maddi sıkıntılar, sınıfların fiziksel, personel ve donanım eksikliği, müfredat, toplumsal engeller, idari engeller şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Kapsayıcı eğitim uygulamalarının başarıya ulaşması için öğretmenlerin eğitim önerilerinin uygulamaya yönelik olan bir eğitim olması, bütün dezavantajlı grupları kapsaması ve alanında yetkin olan eğitimciler tarafından sunulması şeklinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenler tarafından kapsayıcı eğitim ile ilgili alınan eğitimlerin, öğretmenlerin kapsayıcı eğitime ilişkin tutumlarını etkilemediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin mesleki kıdeme göre kapsayıcı eğitime ilişkin tutumlarında; olumlu değişim olduğu, olumsuz değişim olduğu ve bazı öğretmenlerde ise değişim olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulguya sondaj sorular ile ulaşılmıştır. Araştırmanın nicel ve nitel verilerinden elde edilen bulgular kısmen birbirini desteklemektedir. Araştırmanın sonucunda uygulayıcılara, araştırmacılara ve politika yapıcılara yönelik birtakım öneriler sunulmuştur.The aim of this study is to examine the attitudes of preschool teachers working in public schools towards inclusive education. In the study, variation design from mixed method models was used. The survey model was used in the quantitative dimension and the phenomenology model was used in the qualitative dimension. The sample in the quantitative dimension of the research consists of 300 preschool teachers working in all districts of Mardin province and selected by convenience sampling method. The sample in the qualitative dimension of the study consists of 15 preschool teachers selected by snowball sampling method, excluding the 300 teachers in the study. The quantitative data were collected through the Attitudes Towards Inclusive Education Scale and the qualitative data were collected through the interview form. As a result of the analysis of the quantitative data in the study, it was seen that the mean attitudes of preschool teachers towards inclusive education were high throughout the scale and in the sub-dimensions of the scale. In addition, no significant difference was found between teachers' attitudes towards inclusive education according to the variables of professional seniority and receiving training on inclusive education before. As a result of the analysis of qualitative data, according to preschool teachers, the aims of inclusive education in preschool are as follows: providing equality of opportunity and opportunity in education, maximizing children's potential, adapting education to disadvantaged children, and all children learning together. According to the participants, groups such as special education students, students whose second language is Turkish, children with migration, children with low socioeconomic status, and gifted children are disadvantaged groups in inclusive education. It was concluded that when working with these disadvantaged groups, teachers adapt education according to children and make efforts to include all disadvantaged children in education by using different teaching methods and techniques. According to the participants, the most important obstacles to inclusive education are; lack of knowledge of teachers, financial problems, lack of physical, personnel and equipment in classrooms, curriculum, social obstacles, administrative obstacles. It was concluded that teachers' training suggestions for the success of inclusive education practices are that it should be a practical training, should cover all disadvantaged groups and should be presented by educators who are competent in their field. It was concluded that the trainings received by teachers about inclusive education did not affect their attitudes towards inclusive education. It was concluded that there was a positive change in teachers' attitudes towards inclusive education according to professional seniority, a negative change and no change in some teachers. This finding was reached through probing questions. The findings obtained from the quantitative and qualitative data of the study partially support each other.As a result of the research, a number of recommendations for practitioners, researchers and policy makers are presented.