Trabzon Başmelek Mikhail Kilisesinin Yeniden İşlevlendirilmesi Sürecine Yönelik Bir Değerlendirme

Abstract

Tarihi binaların yeniden işlevlendirilmesine yönelik gerçekleştirilen uygulama ve müdahale süreçleri, uluslararası mimari koruma arenasında devam eden tartışmalar arasındadır. Yıllar içerisinde çıkarılan koruma tüzük ve bildirgeler ile bu süreçlere yol gösterilmiş ve belirli sınırlar çizilmiştir. Bu çalışma, konumlandığı çevrenin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan Trabzon’un Akçabaat ilçesi Ortamahalle’de bulunan Başmelek Mikhail Kilisesi’nin (Aya Taksiyarhi, St. Micheal) uzun süre bakımsız kalmasının ardından müze olarak yeniden işlevlendirilmesini ve bu süreçte uğradığı müdahaleleri değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, iz sürme yöntemi kullanılarak yapıya ait literatürdeki mevcut kaynaklar incelenmiş, arşivde yer alan kayıtlara ulaşılmış ve kronolojik olarak dönemler içerisindeki yapısal/strüktürel değişimi tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında öncelikle kilise yapısının tarihine değinilmiş ve beraberinde mimari özellikleri ele alınmıştır. Devamında, yapının yıllar içerisinde uğradığı değişiklikler arşiv fotoğrafları üzerinden incelenmiş ve günümüzde müze olarak yeniden işlevlendirilmek üzere gerçekleştirilen müdahaleler değerlendirilmiştir. İncelenen kilise yapısının, uzun yıllar işlevsiz kaldığı ve çarpık kentleşme sınırları içerisinde özgün yapısı ile uyumlu olmayan işlevlerde kullanıldığı, bu süreçte geri dönüştürülemeyen müdahalelere maruz kaldığı ve 21.yüzyıl ile yeniden bakımı yapılarak özgün değerlerinin ortaya çıkarılmaya çalışıldığı görülmüştür. Bu durumda, tarihi yapının korunması ve sürekli kullanımı için müze olarak işlevlendirilerek yerel halka kazandırılması; hem sürekli kullanım sayesinde tarihi yapının tekrar harap hale gelmesine engel olacak hem de geçmiş yıllara ait birçok kültürel ve tarihi birikimi barındıran kilise yapısının gelecek nesillere de aktarılmasına katkı sağlanacaktır.