Anadilini Kürtçe Olarak Belirten Üniversite Öğrencilerinin Etnik Kimlik Oluşumunda Sosyal Medyanın Etkisi: Dicle Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesi Örnekleri

Abstract

Gelişen ve yaygınlaşan sosyal medya platformları, milyonlarca kullanıcıya ulaşarak sosyal bilimlerde yeni bir araştırma alanı haline gelmiştir. Sosyal medya platformlarının işlevleri ve kitleleri harekete geçirme potansiyeli nedeniyle, bu platformlar yeni toplumsal mekânlar olarak değerlendirilmektedir. Toplumsal mekânlar, bireyler arası ilişkileri, kültürel ve toplumsal dinamikleri etkileyebildiği gibi bireylerin etnik kimlik algılarını da etkileyebilir. Bu bağlamda, günlük hayatımızda önemli bir yer edinen sosyal medya platformlarının bireylerin etnik kimlik algılarına etkileri araştırma konumuzu oluşturmaktadır. Araştırma nicel bir araştırma olup Mardin Artuklu Üniversitesi ve Dicle Üniversitesi'nde okuyan ve anadili Kürtçe olan öğrencilerle anket tekniği ile yapılmıştır. Çalışma, katılımcı öğrencilerin etnik kimlik ve sosyal medya pratikleri arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Bu ilişkiyi sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek amacıyla, katılımcılara etnik kimlik, sosyal medya kullanım amaçları, sosyal medyada kullandıkları dil, sosyal medya içerikleri ve siyasal görüşleri ile ilgili sorular yöneltilmiştir. Elde edilen veriler kategorize edilerek, Mardin Artuklu Üniversitesi ve Diyarbakır'da bulunan Dicle Üniversitesi'nde okuyan, anadili Kürtçe olan öğrencilerin etnik kimlik oluşumunda sosyal medyanın etkisine dair genel bir profil oluşturulmuştur. Bulgularımıza göre MAÜ'de kendini Kürt olarak tanımlayan katılımcılardan Kürtçeyi çok iyi bildiklerini belirtenlerin oranı %82.86 iken DÜ'de bu oran %55.08'tir. Bu veriler, başka kuruluşların sahada Mardin (%80.2) ve Diyarbakır'da (%64.4) Kürtçenin kullanımıyla ilgili yaptıkları tespitlerde uyumludur. MAÜ ve DÜ'de, Kürtçeyi çok iyi bildiklerini belirten katılımcıların %37.5'inin genellikle sosyal medyada kültürel kimlikleriyle ilgili paylaşımlar yaptıkları, %20'sinin yalnızca tarihsel veya özel günlerde, %25'inin çok nadir paylaşım yaptıkları ve %17.5'inin ise hiç paylaşım yapmadığı tespit edilmiştir. Katılımcıların genelinde sosyal medyada etnik kimlikleriyle ilgili paylaşımlar konusunda siyasi ve hukuki endişeler olduğu, 'fişlenme' kaygıları taşıdıkları görülmüştür. Katılımcıların yaklaşık yüzde sekseni etnik kimlik oluşumlarında aileyi başat faktör olarak görmektedir. Sosyal medyanın etnik kimliğin oluşumunda etkili olduğunu düşünenlerin oranının iki üniversitede (DÜ %17.4 ve MAÜ %45.7) farklı olduğu görülmüştür. DÜ'deki oran oldukça düşük kalmıştır. Çalışma, bunun sebebinin siyasal yönü ağır basan bir kent olan Diyarbakır'da etnik kimlikle ilgili dijital paylaşımların 'fişlenme' kaygıları nedeniyle az olmasına bağlamaktadır. Sosyal medyada az görünen kimliğin etkisi de az olmaktadır. Mardin'de ise hem şehrin daha küçük olması hem de siyasallaşmanın daha az olması nedenleriyle sosyal medyanın etkisinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Mardin Artuklu Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Kürt kimliği, Etnisite, Sosyal Medya Anahtar Sözcükler: Mardin Artuklu Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Kürt kimliği, Etnisite, Sosyal MedyaThe rapidly developing and expanding social media platforms have reached millions of users, establishing a new area of research within the social sciences. Due to the functions of social media platforms and their potential to mobilize large audiences, these platforms are regarded as new social spaces. Social spaces, in turn, can influence interpersonal relationships, cultural and societal dynamics, as well as individuals' perceptions of their ethnic identity. In this context, the effects of social media platforms on formation of individuals' ethnic identity constitute the focus of this study. The study is a quantitative research conducted through surveys with students at Mardin Artuklu University and Dicle University, whom expressed 'Kurdish' as their mother tongue or identified themselves as ethnic Kurds. The study aims to explore the relationship between ethnic identity and social media practices among the participants. To assess this relationship comprehensively, participants were asked questions related to their ethnic identity, purposes of social media use, language used on social media, content shared about ethnic affiliation on social media, and their political views. According to our findings, 82.86% of the participants at Mardin Artuklu University (MAU) stated that they speak Kurdish very well, while this rate was 55.08% at Dicle University (DU). These findings are consistent with similar studies conducted in the region, which report a 80.2% use of Kurdish language in daily life in Mardin and 64.4% in Diyarbakir. Among the participants who claimed to speak Kurdish very well at both MAU and DU, 37.5% indicated that they frequently shared posts related to their ethnic identity on social media, 20% shared such content only on historical or special occasions, 25% rarely made such posts, and 17.5% never shared anything related to their ethnic identity. A general concern observed among participants was the political and legal risks associated with sharing ethnic identity-related contents on social media, with many expressing fears of being 'targeted' or 'profiled.' Approximately 80% of participants considered the family as the primary factor in their ethnic identity formation. The proportion of those who believed that social media played a role in shaping their ethnic identity differed significantly between the two universities (DU: 17.4%, MAU: 45.7%). The percentage is notably low at DU. When above mentioned political concerns about ethnic identity related posts taken into consideration, this low rate can be attributed to the highly politicized climate of Diyarbakir. Due to the fears regarding surveillance, it seems that students are avoiding from ethnicity related sharings. And this situation decreases the impact of social media on ethnic identity formation. In contrast, the impact of social media on ethnic identity in Mardin appears to be higher, possibly due to the smaller size of the city and the relatively lower level of politicization. Keywords: Mardin Artuklu University, Dicle University, Kurdish identity, Ethnicity, Social Media