Kürt Dili ve Kültürü ABD - Yüksek Lisans Tez Koleksiyonu

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/2480

Browse

Now showing 1 - 20 of 44

Berawirdkirinek li ser Şivanê Kurmanca û sêbareya Maksîm Gorkî
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2015) Yılmaz, Ferhat; Yılmaz, Ferhat; Çeçen, Ramazan; Çeçen, Ramazan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Karşılaştırmalı edebiyat, 19uncu yüzyılda edebiyat biliminin bir dalı olarak kabul edildi. Bu edebiyat bilimi dalı çalışmalarında karşılaştıma yöntemini kabul etmiştir. Karşılaştırmalı edebiyat, bir edebiyat bilimi dalı olarak iki eser arasındaki benzerlik, etki ve ortak motifler üzerinde durur. Eğer bu eserler farklı dil ve edebiyatlara ait ise daha makbuldur. Bu edebiyat bilimi dalının iddiası, yekta ve katıksız bir ulusal edebiyatın olmadığıdır. Tür, tema, kahraman, tarz, düşünce ve duygu çalışmaları ile ulusal edebiyatlar arasında bir aktarımın olduğunu göstermektedir. Edebiyatlar arası aktarım özellikle çeviri vasıtası ile olmaktadır. Bu yüzden çeviri ve çeviri çalışmaları karşılaştırmalı edebiyat için çok önemlidir. Bir ulusun edebiyatı, çeviri sayesinde başka ulusların edebiyatlarındaki konu ve tarzlara ulaşabilir, kapılarını dünya edebiyatına açabilir. Sovyetler Birliği, 1920-36 yılları arasında tüm ülke genelinde okuryazarlık oranını artırmayı amaçlıyordu. Azınlıkların dillerini öğrenmeleri teşvik ediliyordu, azınlık yazarlarından edebiyatlarına sahip çıkmaları ve onu geliştirmeleri isteniyordu. Bu imkanlardan Kürt halkı da yararlanıyor. Sovyetler Birliği, devlet çalışmaları çerçevesinde, Kürt aydınlarına Kürt aydınlanması çalışmalarında destek veriyordu. Bu aydınlar arasında Erebê Şemo da yer alıyordu. Daha önce siyasi çalışmaları ile ön plana çıkan bu kişi, daha sonra edebiyat alanında da ön sıralarda yerini alıyor. Erebê Şemo 1930lu yıllarda edebi çalışmalarını vermeye başlıyor. Aynı yıllarda Sovyetler Birliğin'de "sosyalist gerçekçilik" anlayışı revaçtaydı ve bu edebi anlayış devlet eli ile desteklenmekteydi. Devlet bu edebi anlayışı desteklemek için 1928 yılında Maksim Gorki'yi ülkeye çağırıyor ve onu örnek bir edebiyatçı ve idol olarak genç yazarlara sunuyor. Bu yıllarda genç yazarlar Gorki'yi örnek alıyor, onun görüşlerini ve edebi çalışmalarını benimsiyordu. Erebê Şemo da kendi döneminin birçok genç yazar gibi Gorki'yi kendine idol görmüştür. Bu tezin temel amacı Şivanê Kurmanca ile Maksim Gorki'nin üçlemesinin içerik ve şekil yönünden karşılaştırılmasıdır. Erebê Şemo'nun ilk romanı, Şivanê Kurmanca, Maksim Gorki'nin üçlemesi gibi otobiyografiktir. Erebê Şemo ve Maksim Gorki halkın içinden gelme iki yazardır ve aynı dönem ve coğrafyada yaşamışlardır. İş ve uğraşları gereği iki yazar da halk ile sağlam bir ilişki içinde olmuşlardır. İki yazarın bu ortak yönleri ve Maksim Gorki'nin Erebê Şemo'ya idol olması bizi bu iki yazarın eserlerini içerik ve şekil yönünden karşılaştırmaya itti. Bu karşılaştırma ile anlaşılmıştır ki iki yazar da eserlerinin içeriğinde yoksul halkın çektiği zorluklara değinmişlerdir. Erebê Şemo romanında bu yoksulluğun sebebini açık bir şekilde baskıcı ve egemen sınıflara bağlamaktadır. Erebê Şemo, romanının anlatımını büyük oranda bu konu üzerine kurmaktadır. O, halka bu durumdan kurtulmak için yollar göstermektedir. Maksim Gorki de romanlarında halkın bu yoksulluğunu anlatmaktadır; ama o, Erebê Şemo gibi bu durumun sebebini açıkça göstermemektedir. Gorki de Şemo gibi bu durumdan kurtuluş yolları aramaya uğraşmaktadır. Bu eserlerin içerik benzerliği yanında, bu karşılaştırma ile görülmüştür ki yazarların edebi tarzları da birbirini çağrıştırmaktadır.
Bı nêrîneke femînîst analîza romanên nîvîskarên mêr yên kurd
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Taş, Hacire; Aslan, Mustafa; Aslan, Mustafa; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Edebi metinler farklı eleştiri yöntemlerinin odak noktası olmuştur. Bu yöntemlerden biri de feminist edebiyat eleştirisidir. Bu çalışmada da dört Kürt erkek romancının (Sebrî Sîlêvanî, Meryema- Helîm Yusif, Sobarto- Bavê Nazê, Dara Pelweşiyayî ve Ferhat Pîrbal, Heft Wêney Rûtî Jinî Cenabî Wezîr ) birer romanı, feminist edebiyat eleştirisi yöntemiyle incelenmiştir. Bu romanlarda kadın karakterler analiz edilerek kadınların ataerkil toplum içerisindeki konumunun, yazar tarafından romanlara nasıl yansıdığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yazarların, kadın karakterleri kurgularken ataerkil bakış açısından nasıl etkilendiği, toplumsal cinsiyet rollerinin, cinsiyetçiliğin, ne şekilde ortaya çıktığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada yer alan romanlarda, kadın karakterler çoğunlukla fiziki yönleriyle betimlenmiş ve daha çok dişilikleriyle ön plana çıkarılmışlardır. Bu kadınların duygu ve düşünce dünyalarının göz ardı edildiği gözlemlenmiştir. Ancak Sebri Silêvaninin, Meryema karakterini bu tespitin dışında tutuyoruz. Kadın karakterler; ataerkil toplumun toplumsal cinsiyet sınırları içerisinde sınırlandırılmış ve bu kadınların, romanların nesnesi konumunda oldukları görülmüştür. Bu romanlarda ataerkil toplumun kadına bakış açısı, erkek karakterlerin bakış açıları üzerinden de incelenmiş ve erkek egemen zihniyetin yansımaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma giriş kısmı, birinci bölüm ve ikinci bölüm olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın konusu, amacı, sınırlılıkları ve yöntemi belirlenmiştir. Birinci bölümde feminizm, feminizmin dalgaları, çeşitleri ve feminist edebiyat eleştirisi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise erkek romancıların romanları feminist edebiyat eleştirisi açısından incelenmiştir. Bu romanlardaki karakterler ve öne çıkan konular analiz edilmiştir.
Bikaranîna çîrokên Kurdî di perwerdeya zarokan de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2015) Tarduş, İbrahim; Tarduş, İbrahim; Pertev, Ramazan; Pertev, Ramazan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Masallar bireysel ve sosyal ilişkiler içerisinde yaratılan ve bir kuşaktan diğerine aktarılan geleneksel anlatılardır. Masallar çocukların hayallerini süsleyen ve zenginleştiren eserlerdir. Çocuklar masal okuma ya da dinlemeyle çok mutlu olurlar; zaten masalların özelliklerinden biri de masalların eğlendirici olmasıdır. Çocuklar masal dinleyerek hayal dünyalarını renklendirmek ve o andan tad almak isterler. Lakin masallar sadece eğlendiren yönleriyle ulaşmazlar çocuklara, masallar bazı yönleriyle öğreticidir, kendi içerisinde birçok bilgi, nasihat ve toplumsal kod barındırır ve çocuklara ulaştırır. Denilebilir ki masallar eğlendiren gizli öğretmenlerdirler. Tezimizin amacı Kürtçe'nin Kurmancî lehçesine ait halk masalları ile eğitim arasında var olan köprüyü ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla çocuk gelişimiyle ilgili iki teoriyi baz alarak tezimizi inşa ettik. Tezimizde Kürtçe'nin Kurmancî lehçesine ait halk masaları bu iki teoriye göre incelenecektir. İlkin masalların nasıl ve ne öğrettiğinin daha iyi bilinebilmesi için masallar Jean Piaget'nin Zihisel Gelişim Teorisine göre incelenecektir. Bu amaçla masalların içerdiği ve çocukların zihninde oluşabilecek muhtemel şemalar ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Bir diğer teori ise Lawrence Kohlberg'in Ahlaki Gelişim Teorisidir ki tezimiz bu teoriyi baz alarak masal kahramanlarının davranışlarının yapısını, ahlaksal düzey ve seviyelerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Böylece kahramanın başarısı ya da yenilgisi, ödüllendirilmesi ya da cezalandırmasından yola çıkarak kahraman davranışları incelenecektir. Bu şekilde tezimiz Kürt masallarında çocuklara önerilen davranışlar ve kaçınılması gereken davranışları tespit etmeyi amaçlamaktadır.
Çîrokên Kurdî li gorî motîf îndeksa Stith Thompson (Bi nimûneyên çîrokên Mîrze Mihemed)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2016) Demir, Bünyamin; Demir, Bünyamin; Pertev, Ramazan; Pertev, Ramazan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Masalların analizi ve sınıflandırılması için halk bilimi alanında Propp Yöntemi, Aarne'nin Tip Sınıflandırması ve Thompson'un Motif İndeksi gibi birkaç önemli yöntem vardır. Stith Thompson'un yöntemi bunlar arasında en çok öne çıkanlardan biridir. Thompson masallarda motif analizi yaparak motifi, masalın devamlılık kabiliyeti gösteren en küçük unsuru olarak tanımlamiştır. Thompson bu amacını ve yöntemini geliştirmek için The Motîf Îndex Of Folk Literature (Halk Edebiyatı Motif İndeksi) adlı eserinde yaklaşık 45000 motife yer vermiştir. Thompson'un bu yöntemi ile masalların ortak yanları motifler sayesinde ortaya konulabilir. Ayrıca motif çalışmaları masalların daha iyi anlaşılması için de gerekli bir çalışma türüdür. Biz de bu çalışmamızda Kürt masalları arasında önemli bir yeri olduğuna inandığımız Mîrze Mihemed masallarında yer alan motifleri Stith Thompson'un motif indeksine göre belirlemeye çalıştık. Bununla da Kürt masallarının, dünya masalları ile ortak yanlarını ortaya çıkarmayı amaçladık. Kürt masallarının içinden folklorik açıdan çalışılmaya uygun bulduğumuz Mîrze Mihemed masallarını, çalışmamız açısından esas aldık. Sahadan derlenen sekiz adet Mîrze Mihemed masalı üzerinde motif araştırması yaptığımız bu çalışmada, tespit ettiğimiz motifleri Stith Thompson'un motif indeksindeki sıralamasına göre teker teker dizdik. Bunun dışında çalışmamızla ilgili olarak masalların analizi ve sınıflandırılması çalışmalarından da bahsettik. Çalışmamızdan elde ettiğimiz tespitlere göre, Kürt masalları halk edebiyatı motifleri açısından çok zengin masallardır. En çok görülen motifler ise: Sihir, olağanüstülükler, hayvanlar, formel sayılar, sınavlar vs.dir. Bu zenginlik ayrıca Kürt masallarının diğer dünya masalları ile olan ortaklığının da br göstergesidir. Yani Kürt masalları birçok yönden dünya masalları ile benzerlikler taşımaktadırlar ve ortak bir kaynaktan çıkmış olabilirler.
Daçek dı zaravayê Kurmancî da
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Taman, Bahattin; Aslan, Mustafa; Aslan, Mustafa; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Edatlar, Kurmanci lehçesinde en etkili dilbilgisi öğelerindendir. Pozisyon olarak kelimelerden önce kullanılır ve ayrıca çift edatlar kelimeyi içlerine alırlar. Yapı olarak yalın, ad ve birleşik durumda karşımıza çıkarlar. Cümle içinde kelimelerle kullanılarak, cümleye kalma, yönelme, çıkma, beraberlik, içinde olma, benzetme, ölçme ve soru anlamı verirler. Bunun yanı sıra parçalardan oluştukları ve fazla kullanıldıkları için dil ahengi üzerinde geniş bir etkiye sahiptirler. İsim, zamir, fiil, zarf, bağlaç gibi kelime türlerini etkilerler. Edatlar küçük parçacıklardan oluşmuşlardır ve çok kullanıldıkları için ses değişimlerine uğrarlar. Bazılarında düşme, bazılarında değişme meydana gelir. Kurmanci lehçesinde en büyük sorunlardan bir tanesi art-edatlardaki ses sorunu tercihidir ki dildeki ahenge ve akıcılığa etki etmektedirler. Bu çalışmada, edatlar "yer", "yapı", "anlam", "görev" ve "sesbilim" açısından incelenecektir. Amaç, edatları pozisyon ve yapılarına göre genel anlamda tasnif etmek, edatların cümleye kattıkları anlam imkânlarını ortaya çıkarmak, edatların diğer dilbilgisi öğeleriyle olan ilişkilerini belirtmek, edatlardaki ses değişimlerini ve ortaya çıkan problemleri analiz edip bu bağlamda bir yön belirlemektir. Şüphesiz edatların ayrıntılarıyla incelenmesi, Kurmanci lehçesinin kullanım imkânlarını genişletecek. Çünkü birçok dilbilgisi konusuyla ilintili olan edatlar etki sahibidirler. Bu yüzden edatların kullanım olanaklarını belirtmek gerekiyor. Bu çalışma aynı zamanda, edatların ses bilimsel yönlerine eğilerek edatların kullanımın tercihleri üzerinde etki edecektir.
Di Kitabê Muhemmedê Şêx Ensarî: "Raro Raşt" û "Me?lûmatê Dînîye" (Metn û cigêrayîş)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2016) Zilan, Bilal; Tayfun, Mehmet; Tayfun, Mehmet; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu çalışma Muhemmedê Şêx Ensarî'nin Raro Raşt ve Melûmatê Dînîye kitapları üzerinedir. Bu manzum eserler 1947-1948 yılında yazılmıştır. Raro Raşt (Doğru Yol) akide ile ilgili, Melûmatê Dînîye (Dini Bilgiler) de fıkıh hakkında yazılmıştır. Kronolojik açıdan Zazacada üçüncü ve dördüncü kitaptırlar; fakat kendi alanlarında Zazaca olarak yazılmış ilk kitaplardır. Bu kitaplar bugüne kadar sadece el yazmalarıyla sınırlı kalmıştı, bu sebeple birkaç kişi dışında kimsenin söz konusu eserlerin varlığından haberi yoktu. Bu çalışmayla bu kitaplar ilk defa tanıtılmakta ve tahlil edilmektedir. Bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Kürtçe ve diğer dillerde manzum akaid ve fıkıh eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, Muhemmedê Şêx Ensarî'nin hayatı hakkında bilgi verilip eserleri tanıtılmaktadır. Üçüncü bölümde, şekil ve edebi sanatlar yönünden kitapların metni tahlil edilmektedir. Dördüncü bölümde ise metinler tenkit metoduyla transkribe edilmiştir.
DI PEYDABÛNA EDEBIYATA KURDÎ YA LI CIZÎRA BOTAN DE KARÎGERIYA BAJARVANIYÊ
(Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, 2012) Ergün, Zülküf; Ergün, Zülküf; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Ev xebat ji destpêkek û çar beşan pêk tê û di mînaka Cizîra Botan de di peydabûna edebiyata Kurdî de rola bajarvaniyê vedikole. Peywendiya bajar û edebiyatê ji bajarên pêşî û vir ve dewam dike, lewra ji bajarên sumerî û vir ve hinek diyardeyên bajarvaniyê bûn sedem ku bingeha edebiyata nivîskî li bajaran bê danîn. Niştecîbûn, dewlet, xanedan, dîn, nivîs û şaristanî weku girîngtirîn diyardeyên bajarvaniyê derdikevin pêş. Di serdema îslamî de û bi taybetî di dawiya xelîfetiya Ebbasî de hin xanedanên kurdan derketin holê û di paytextên van xanedanan de bingeheke bihêz a bajarvanî û edebiyatê hat danîn. Lê di pêvajoya avabûna vê bajarvanî û edebiyatê de xanedanên kurdan û bajarên wan ketin ber pêla dagirkeriya tirk û moxolan û heta sedsala çardeh û panzdehan ev rewş neguherî. Piştî vê demê, li hin herêmên Kurdistanê mîrekên kurd derketin holê û paytextên van mîrekan bûn cihê peydabûna edebiyata nivîskî ya kurdî. Mîr Ebdulezîz di destpêka sedsala çardehan de dawî li hukmê moxolan anî û Cizîrê kir paytexta Mîrektiya Azîzan. Bi vî awayî ji sedsala XIVan heta sedsala XIXan bi evraz û nişûv be jî bajar di bin rêvebiriya Mîrektiya Azîzan de ma û bû yek ji wan navendên herî bihêz ên edebiyata kurdî. Lewra bajar ji ber rêvebirî, bingeha aborî, heterojeniya civakî, avadanî û dezgehên xwe yên xwendin û rewşenbîriyê bû navenda dahênana edebî. Li ser vê bingehê, piştî ku xanedaneke kurd li Cizîrê hat ser hukum û nesaqamgîriya siyasî ji holê rabû, di sedsala XVIan de bi riya Melayê Cizîrî li Cizîra Botan edebiyateke bihêz a kurdî serî hilda. Mela di nava hel û mercên libar ên Cizîrê de pêgihîşt û bi saya parastina mîrên Cizîra Botan li Medreseya Sor bû muderis. Ji xwe her du qesîdeyên Melayê Cizîrî yên ku ji bo pesindana Mîrê Cizîra Botan Mîr Şerefê Sêyem hatine nivîsîn û danberheva Mîr Umadîn û Mela vê peywendiya xurt a Mela ya digel seraya Cizîra Botan berçav dikin. Ev jî nîşan dide ku Mela mîna helbestvanên bajarî yên serdema xwe ji sîstema parastinê ya hukumdaran veder nebûye û ev sîstema parastinê ji bo peydabûna edebiyata wî bûye hokareke girîng. Ji bilî pesindana mîrên Cizîra Botan salixdana hin bûyer û kesayetên girîng ên dîroka Cizîra Botan û weku nîşaneya edebiyata bajarî wesifdana evîneke piralî IV jî taybetmendiyên girîng ên edebiyata Melayê Cizîrî ne ku peywendiya wê bi bajarvaniya Cizîra Botan re heye. Cizîra Botan ji ber bingehên xwe yên bajarvaniyê dibe cihê serdana helbestvanan û mijara berhemên edebî. Di vê çarçoveyê de Ehmedê Xanî digel ku ne helbestvanekî Cizîrî ye jî şakara xwe ya edebî Mem û Zînê li ser çîrok û efsaneyên Cizîra Botan nivîsiye û Cizîr kiriye navenda bûyerên berhema xwe. Weku taybetmendiyên berhemên edebiyata bajarî di Mem û Zînê de jî pesnê Mîrê Cizîra Botan û seraya Cizîrê hatiye dayîn û bi vî awayî taybetmendiyên bajarvaniya Cizîra Botan hatine berçavkirin. Feqiyê Teyran jî digel ku ne ji Cizîrê ye demekê li vî bajarî maye û digel Melayê Cizîrî danberheveke helbestî daniye. Di vê çarçoveyê de Melayê Cizîrî ji ber ku damezirînerê xwendingeha edebî ya Cizîra Botan e, îlham daye gelek helbestvanan û li dora wî bizaveke edebî peyda bûye. Ji xwe Remezanê Cizîrî jî yek ji wan şagirtên Melayê Cizîrî bûye ku li ser şopa wî helbest nivîsiye û bûye yek ji helbestvanên hêja yên Cizîra Botan. Bi vî awayî derdikeve ku Cizîra Botan ji ber derfetên xwe yên bajarvaniyê weku bikerên edebî rê li ber pegihîştin û pevgihîştina helbestvanan vekiriye û ji ber van diyardeyên xwe yên bajarî, bûye navendeke girîng a edebiyata kurdî.
Edebîyatê fekkî yê Kirmanckî (Zazakî)yê mintiqaya sêwregi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Seçilmek, Kafur; Tayfun, Mehmet; Tayfun, Mehmet; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
ÖZET Siverek bugün idari bakımdan Urfa iline bağlı bir ilçedir. Coğrafik ve sosyal özellikleri bakımından tarihte önemli bir şehir olagelmiştir. Tarih boyunca farklı devletler şehre hakim olmuştur. Zengin bir kültürel birikime sahiptir. Siverek'de hem Kırmancki (Zazaki, Dımıli) lehçesiyle hem de Kurmanci lehçesiyle konuşan Kürtler vardır. Bunlar şehir merkezinde birlikte yaşamaktadır. Köylerin her brinde ise genellikle bu lehçelerden biri konuşulur. Sivereklilerin çoğu hem Kırmancki hem de Kurmanci bilirler. Kımancki lehçesinin sözlü edebiyatı bakımından Siverek ağzı oldukça zengindir. Kırmancki sözlü edebiyatı kaybolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu çalışmamızın amacı Siverek bölgesindeki sözlü edebiyat ürünlerinin tepit edilmesi ve kaydedilmesidir. Çalışmamız Siverek ve Siverek köyleri ile sınırlandırılmıştır. Bu çalışma Siverek Kırmanclarının sözlü edebiyatını konu almaktadır. Burada hem Siverek ve folkloru hakkında malumat verilmiş hem de yörenin sözlü Kırmancca edebiyatından çok sayıda örnek sunulmuştur. Bu çalışmamızda alan araştırması yöntemini kullandık. Çalışmada yer alan sözlü edebiyat ürünleri tarafımızdan derlenmiştir.
EFSANEYÊN LI GUNDÊ SELETA JORÎN A BISMILÊ
(Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Efsane yek ji berhemên devkî yê gelêrî ye. Gelek pênaseyên efsaneyan hene û gava mirov li van pênaseyan dinêre, mirov giştî van taybetîyên efsaneyan dibîne: Efsane dikarin di demeka dûr da an demeka nêzîk da biqewimin; di gel ku bûyerên efsûnî tê da hene, ji hêla civakê ve rast tên qebûlkirin; Efsane dikarin li ser kesan, cihan, xweda û xwedawendayan bin; Efsane wekî bersiva pirsekê an çareserîya pirsgirêkekê ne. Ef-sane heta sedsala 19. di nava cureyên din ên vegotinên gelêrî, wekî cureyekî serbixwe nehatîye lê efsaneyan hertim di jîyana mirovan da cih girtîye. Lewra cihê ku mirov lê dijîn hertim hewcedarî ji bersiva pirs û meraqên li ser kevirekî, çîyayekî, dareka eceb, nexweşîyekê û bûyereka efsûnî hwd. çê dibe. Ev bersiv jî efsaneyan diafirînin. Wekî her civakê, li Gundê Seletê jî efsane hene ku mirov jê bawer dikin. Gava ku hewce dike kesên ku bi efsaneyan dizanin wan li derdora xwe belav dikin. Di vê xebatê da 21 efsaneyên Gundê Seleta Jorîn hatine tomarkirin, dabeşkirin û senifandin.
EFSANEYÊN LI HERÊMA HEKARÎYÊ
(Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Efsane, ew hîkaye ne ku di derbarê; mirov ajel, riwek, heyînên derasayî, şaristan, rûdanên dîrokî, heyberên bêrih û hwd. de tên gotin. Me jî di vê xebata xwe de behsa hin efsaneyên herêma Hekarîyê ku mijarên wan curbicur in kiriye. Jimara efsaneyan bi giştî bîst û yek in. Ji van efsaneyan gelek bi rêya hevpeyvînê hatin berhevkirin. Berhevkirina efsaneyan jî bi rêya qeydkirina dengên vegêran çêbû. Amanca vê xebatê berhevkirina efsaneyên li herêma Hekarîyê û polînkirina wan e. Ev xebat ji destpêk, encam û ji sê beşan pêk hatiye. Di destpêkê de em li ser amanc, çarçove, sînorên xebatê, rê û rêbazên xebatê sekinîne. Di beşa yekem da em li ser pênase û hin xususîyetên efsaneyê, xebatên li ser efsaneyê û têkiliya efsaneyê bi vegêranên din re sekînîne. Di beşa duyem de jî em li ser hin taybetîyên herêma Hekarîyê û kurteya dîroka Hekarîyê sekinîne. Di beşa sêyem de ew dengên qeydkirî hatin deşîfrekirin û di gel agahîyên derbarê vegêran li xebatê hatin zêdekirin. Di encamê de polînkirina wan efsaneyên berhevkirî hat kirin.
Germiyan bölgesinin gazetecilik edebiyatında enfal
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2016) Al-Shaterı, Saıwan Omar Ahmed; Sulaıman, Rafik; Sulaıman, Rafık Dr; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu araştırma (garmyan topraklarının kürt dergilerde Enfal edebiyatı) denir.Bu analiz ve tanımlayıcı araştırma ekleyen, giriş, dört bölüm ve sonuç oluşmaktadır, buna geçen yirmi yılın, demeki (1992-2012) arasında, 9 dergiler ve 57 numara dergiler örnektır. bu girişteki, kürt gazetecilik süreci, gazetecilik tarihi, Germyanın bölgesinin gazetecilik tarihi, gazetecilik durumu ve gazetecilik mesleği ayaklanmasından sonrası açıklanır. Birinci bölümde araştırmanın temel olarak, bir açıklama var Germyan bölgesının tarihi ve dığer güzel yanleri hakında. Aynı bölümünde enfal ve soykırım genellikle açıklanır, sonrası kürt enfalı, enfal formları, fazları, tarihi, soykırım zamanı, ekonomik ve sosyal sonuçu cinayet sonrasından bahsedilir. Enfal kelimesi ile nasıl yapılır kürtlarla bahsedilir, başka bir mihverde genosit hakkında bahsediyoruz, sonar genosit ve enfal arasındaki bağlantı açıklıyoruz. Ikinci bölümünde Enfal için yazılmış olan şiirleri Germyan dergilerde bahsediyoruz, sonra şiirlerin kavram, dili, ve görüntüsü örnekle açıklıyoruz, Şiirleri yeni fazlarda ve modern edebiyatla yazılmışlar, oyüzden şiirler yenilenmesi hakkında bahsediyoruz. Ücüncü bölümünde nesir ve nesir formların hakkında açıklanır. Sonar hikaye, kısa hikaye, sanat hikayesinin anlamı, hikaye gazetecilik sürecide ve Germyanin dergilerde hikaye örneklerile bahsedilir. Dördüncü bölümünde edebi ve gazetecilik formların hakkında bahsettim ve bütün gazeteciliğin esas senatları gostereyim, mihverlerde gazetecilik senatının temellerı açıklarim, aynı bölümünde iki türlü liste ve İstatistiklere yaptırdım bu araştırmanın hakkında, birinci liste edebi konular, senir ve gazetecilik senatı oluşur, konuların türü ve dergilerin numaraları belirlemek, ikinci liste genosit ve enfal konuların adısı hakkındadır, sonar yazarlar, dergilerın numaralar ve konuların kağıtları belirtilir. Araştırmamde bence enfal insanlığa karşı ve kürt millete amaçlı cinayetdır, bu geçmiş yüzyılda 1988 yılında sekiz çağla birer birer Ba'ath rejim ve Sadam kürtlara karışı arap Irak güneyindeki yapıldılar, buyüzden binlerce insanlar öldürülmüş. Bu katliam ve toplu cinayet yazarların ve gazetecıların vicdanı tahrık edildi ve Germyanın dergileri ile birkaç görüşme, masal, hikaye ve trajedi enfal hakkında balgesel yapıldılar ve edebiyat formunde gosterdılar, oyüzden Germyanın gazetecılar ve dergiler görevlerini gerçekleştirebilirdir enfal sesini ulaşmaya için ve enfal olayları canlı kalmaya için. Son olarak bu araştırma Türkçe , Arapça ve İngilizce dillerde özetlenmiştir.
HELBESTVANÊN JIN DI EDEBIYATA YARSANAN DE
(Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, 2016) Orak Reşitoğlu, Sevda; Orak Reşitoğlu, Sevda; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Kurdên yarsan xwedî edebiyateke pir kûr û berfireh in û ev edebiyat parçeyeke girîng a edebiyata kurdî ye. Lê ji ber çanda xwe ya veşartî di nav kurdan de pir nayê zanîn, ji ber vê, xebatên berfireh li ser nehatine kirin. Edebiyata pîroz a yarsanan di destpêkê de devkî bûye û wek kelam ango gotinên pîroz hatine gotin. Di van kelaman de mijarên wek bawerî, yanî tecellî, dûnadûn, ayîn, hwd. û jiyana civakî wek hêma cih girtine. Ev kelam bi piranî nehatine çapkirin, ji ber ku wek me li jor got yarsan xwedî çandeke veşartî ne û naxwazin çand û baweriya wan li derve bê zanîn. Ev yek heta sedsala 15mîn wiha berdewam kiriye û li gorî yarsanan, di sedsala 15mîn de, di serdema Sultan Sehak de ev kelam ji aliyê Pîr Mûsî ve di defterê de hatine tomarkirin. Di edebiyata yarsanan de yên ku xwediyê kelam in ne tenê mêr in. Jin jî xwedî cihekî girîng in. Ev girîngî, wan ji jinên çandên din ên wek misilman vediqetîne. Ev taybetiya jinên yarsan ji baweriya wan pêk tê. Li gorî bawerî û kevneşopiya yarsanan her zindî piştî mirina xwe serdemeke din di bedena kesekî din de careke din tê dinyayê. Di vê baweriyê de zayend ne girîng e, lewre kesa/ê ku dimire wexta carek din tê dinyayê dikare bi zayendeke din bê. Ji ber vê jî jinên ku xwedî kelam in wek zayend dibe ku di jiyana xwe ya berê de wek mêr hatibin dinyayê. Wexta ku em bi vî çavî lê dinêrin em dibînin ku tu girîngiya zayendê tuneye li ba yarsanan, yanî jin û mêr wekhev hatine dîtin û jinan bi kelamên xwe dengek din li edebiyata yarsanan zêde kirine, her wiha bi vî awayî ev edebiyat dewlemendtir bûye.
Îmaja Ermenî dı Romanên kurdî yên Sovyeta berê de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2016) Kan, Güneş; Kan, Güneş; Çeçen, Ramazan; Çeçen, Ramazan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
ÖZET Roman, tek başına sadece edebî bir tür değildir. Çoğu zaman konusuna göre edebi bir türün sınırlarından taşar, psikoloji, sosyoloji, tarih, antropoloji, siyaset ve diğer başka disiplinlere yönelir. Kürt romanı alanında bu iddia, en çok eski Sovyet Kürt Romanı üzerinde dayanak bulabilir. Eski Sovyet Kürt Romanı, bazen belgeroman, tarihi roman, propagandist roman ve bazen de folklorik bir eser gibi okunabilir. Eski Sovyet Kürt romanı, Ermenistan toprakları üzerinde doğdu. Eski Sovyet Kürt romanının doğuşu, aynı zamanda genel Kürt romanı alanında da ilk örnektir. Bu roman, Sosyalist Gerçekçilik akımının kurallarına göre yazıldı. Sosyalist Gerçekçilik akımı, eski Sovyet Kürt Romanına gerçeği ideolojik bir süzgeçten geçirdikten sonra okuyucuya sunma imkanı verdi. Bu durum, ermeni imajı oluşturma ve ermeni karekterleri yaratmakta da görülür. Bir istisna dışında bu romanlarda ermeniler, olumlu, iyi ve idealize edilmiş bir şekilde öne çıkmışlardır. Ermeni karekterleri, kişilik, okumuşluk, ilericilik, çalışkanlık, devrimcilik gibi bir çok alanda ideal örnekler olarak gösterilmişlerdir. Bu romanlarda, Ermeni toplumu da ilerici ve medeni bir toplum olarak görülür. Ermeniler, çoğunlukla Kürt-Ermeni ilişkileri doğrultusunda bu eserlerin gündemine girmişlerdir. Türk Devletinin tavrı, bu ilişkilerin niteliği konusunda belirleyici bir güç olarak konumlanmıştır. Bu ilişkiler, her iki ulusun Türklerle olan ilişkilerinin tersine iyi ve idealize bir şekilde temsil edilmişlerdir. Bu romanlara konu olan kürt ve ermeni ilişkilerinin tarihi, 19. yüzyılın sonlarından başlayıp eserin yazıldığı güne kadar devam eder. Ayrıntılı bir şekilde olmasa da Ermeni felaketi, bu romanların konuları arasında kendine yer edinmiştir. Kürt yazarların felaket karşısındaki tavrı, Türklerin Ermenilere haksızlık ettiğidir. Bu açıdan, romanlarında Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti, birer güçlü ve işgalci devlet ve aynı zamanda Ermenilerle Kürtlerin ortak hasmı olarak öne sürülmüştür. Bu eserlere göre, Osmanlı Devleti her XII zaman polîtîka, arabuluculuk ve rüşvetle Kürtlerle Ermenilerin dostluk ve kardeşliğini bozmak ve onları birbirine düşürmek istemiştir. Fakat, Kürtlerle Ermeniler her zaman kardeş, dost, komşu ve kirve olmuşlardır. Olumlu Ermeni imajının oluşumunda, Kürtler'in Ermenistan'daki kazanımlarının rolü fazladır. Kürtler, Ermenistan'da sadece kültür ve eğitim alanında iyi imkanlara sahip olmamışlardır, aynı zamanda günlük yaşam açısından da kendilerini en çok orda rahat hissetmişlerdir. Kızıl Kürdistan'ın yıkılmasıyla birlikte de, Ermenistan tamamiyle SSCB Kürtler'inin merkezi haline gelmiştir. Bu çalışmaya konu olan romanlarda, bir istisna olarak ermeni olumsuz imajının sadece bir örneği vardır. Bu imaj, Azerbeycanlı ve Müslüman bir Kürt tarafından öne sürülmüştür. 1937'de Kürtler'in Ermenistan'dan Orta Asya ülkelerine sürgünü, Ermeniler'in 1980'lerdeki ırkçılığı ve aynı zamanda Ermeniler'in Müslüman ve êzdî Kürt ayrımı, olumsuz imajın başlıca sebepleri olarak sayılabilir.
Ji bo zarokan di fêrkirina Kurdî de rola mamikan: Vekolîn - senifandin
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2014) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; Pertev, Ramazan; Pertev, Ramazan; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu tezde çocuklara dil öğretiminde bilmecelerin rolü incelenmiş ve yaklaşık 2500 Kürtçe bilmece içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bundaki amaç Kürtçe bilmecelerin dil açısından zenginliğinin araştırılması ve çocuklara dil öğretiminde bu bilmecelerin nasıl kullanılacağının gösterilmesidir. Bu amaç doğrultusunda bilmeceler üstünde dil analizi gerçekleştirilmiştir. Kürtçe bilmecelerin öğretimine uygun pedagojik yöntemler sıralanmış ve bu yöntemler bilmecelere uygulanmıştır. Tez giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan meydana gelmektedir. Giriş bölümünde tezin amacı ve çerçevesi açıklandıktan sonra tezde kullanılan yöntemler anlatılmış ve kullanılan ana kaynaklar tanıtılmıştır. Birinci bölümde çocuk, dil, öğretim ve bilmece hakkında teorik bilgiler yer almaktadır. Çocuğun dil gelişimi üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Dil öğretimi yöntemleri Kürtçe bilmeceler çerçevesinde açıklanarak bu yöntemlere uygun Kürtçe bilmecelerden örnekler verilmiştir. Ayrıca bilmecenin tanımları, içerik ve şekil açısından bilmecelerin yapısı ve bilmecenin dil ve çocuk ile olan ilişkisi de bu bölümde yer almıştır. İkinci bölümde Kürtçe bilmeceler içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma 19 başlık ve 16 alt başlık olmak üzere toplam 35 ayrı başlıktan meydana gelmektedir. Her başlığın altında sınıflandırılan bilmecelerin çocuklara ne tür bilgiler katacağı ve dil açısından onları ne şekilde geliştireceği kısaca açıklanmıştır. Ayrıca bu bölümde istifade edilen kaynakların kullanma yöntemi de kısaca açıklanmıştır. Üçüncü bölümde sınıflandırılan bilmeceler dil özellikleri açısından analiz edilmiştir. Burada Kürtçe bilmeceler kelime ve kavram kapasitesi bakımından, bilmece dilinin taşıdığı ağız özellikleri bakımından, gramer açısından ve günlük konuşmada kullanılan terimlerin tanımlanması bakımından tetkik edilmiştir. Ayrıca elektronik ortamda tarama yapılarak sınıflandırılan tüm Kürtçe bilmeceler içerisinden renk adları, fiil kullanımları ve varlıkların tanımlanmasında kullanılan terimler olarak üç ayrı tablo hazırlanmıştır.
KIRMANCKÎ (ZAZAKÎ) DE PÊVERONAYÎŞÊ FEKÊ ÇEWLÎGÎ Û GIMGIMÎ
(2013) Bingöl, İbrahim; Bingöl, İbrahim; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
This study aims to compare the kirmancki accents of Çewlîg and Gimgim. In doing this we have benefited principally from Seyîdxan Kurijî’s studies on the Çewlîg accent and for that of Gimgim, from the folkloric texts such as tales, stories etc. For the study, these materials are used with the synchronic method. How the sounds changed and when they diverged from each other in both accents are not discussed. This is a matter of another study. This study consists of three chapters plus an introduction. In the first chapter, the accent of Çewlîg and that of Gimgim are compared with one another. In the second chapter, the changing of the sounds in both is compared. In the third chapter, the nouns, pronouns, adjectives, adverbs, prepositions and conjugations are compared for both accents.
Kurtefîlm wekî cıh û amûrê bıkaranîna zımanê Kurdî
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Yıldız, Ekrem; Özdil, Yılmaz; Özdil, Yılmaz; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Türkiye"de 1990"lı yılların baGında Kürt Dili önündeki yasal engellerin ortadan kalkması bu dilin son yirmi yılda sanatsal bir dil olarak yaygınlaGmasının önünü açmıGtır. 2000"li yılların baGından günümüze kadar bazı Türk ve Kürt yönetmenlerinin filmlerinde Kürtçe birincil ya da ikincil dil olarak kullanılmıGtır. Her ne kadar 2000"li yılların öncesinde Kürtçe birkaç filmde kullanılmıG olsa da, sosyo-politik Gartlara bağlı olarak, özellikle 2000"li yıllardan sonra Kürtçe yapılan filmler artmıGtır. Özellikle Türk Sineması ve Türkiye"deki Kürt yönetmenlerinin filmlerinde, Kürtçe"nin kullanılma biçimi ve konunun tarihsel seyri araGtırılmaya değerdir. Bu çalıGmamızda tarihi, sosyo-politik bir perspektif ile Türkiye"deki Kürtçe kısa filmleri analiz edip aGağıdaki sorulara cevap bulmaya çalıGtık: A) Kürt yönetmenlerinin Kürtçe kısa filmlerde Kürtçe"yi kullanma motivasyonu nedir? B) Söz konusu kısa filmlerde Kürt yönetmenler ile anadilleri arasındaki iliGki hangi yöntem ve motivasyon ile kurulmaktadır? C) Bir iletiGim aygıtı olarak sinema Kürt Dili"nin yaygınlaGmasında nasıl bir rol üstlenmektedir? ÇalıGmamız üç bölümden oluGmaktadır. Birinci bölümde, Türkiye"deki sinema üzerinde siyasetin etkisine yer vermekteyiz. ÇalıGmamız çerçevesinde gerekli verileri elde etmek amacıyla bir anket hazırladık ve ikinci bölümde söz konusu anketin metodu ve veri toplama yönteminden bahsettik. Üçüncü bölümde ise bu anketin sonuçlarının analizi yer almaktadır.
La Construction Visuelle Des Identités Kurdes
(Yayınlanmamış Doktora Tezi, Université Paris3 Sorbonne Nouvelle, 2013) Özdil, Yılmaz; Özdil, Yılmaz; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Li gorî teoriya queer û femînîzmê zayenda civakî di destana Memê Alan de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Roder, Aram; Aslan, Mustafa; Aslan, Mustafa; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Destan kültürün geçmişi hakkında bilgi verir; her ne kadar destanlarda değişim olmuşsa da, toplumsal yaşam hakkında kültürel-tarihi bilgi öğrenilir. Ataerkil-hetero kültür, dualizm vasıtasıyla iktidarını ötekiler üzerinde bir çeşit şiddet biçimiyle cinsiyet ve toplumsal cinsiyete göre sürdürmektedir. Bu da ekonomik, toplumsal, siyasi ve hukuki gibi alanlarda haksızlıkları beraberinde getirmektedir. Her iktidarın yolu, daha doğrusu en büyük güç yani fallus sahibi olmak peniste kendini göstermektedir. Bu çalışmada Memê Alan destanı feminizm ve queer teoriye göre toplumsal cinsiyet cinsiyet, kimlik, dil, kültür, mekan, ölüm, arzu, haz, duygu, kürt ve heteroseksuel matrise göre analiz edildi. Heteroseksuel ve homosekseksuel tema ve karekterler bazı verilere göre gösterildi. Bununla queer yaşamın varlığı arandı. Tez feminizm, queer ve Memê Alan destanı analizi bölümlerinden oluşarak ve feminizm, feminist yaklaşımlar, feminist eleştiri, queer, kimlik, cinsiyet, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, cinsel yönelim, kültür, dil, heteronormativ sistem, kürt ve queer eleştiri konularına göre yapıldı. Analiz değişken cinsel deneyimleri, ki toplum kültür değerleriyle kendini bundan güya uzak tutuyormuş, gözler önüne sermek maksadıyla yapıldı. Halk hikayelerinin kurgulanmasında hetero-ataerkil düşünce kutsanarak ve kültür yoluyla kendini meşrulaştırarak ve böylece homoerotik duygular kültür değerleriyle gizlenilmektedir. Ama bu homoerotik duygular karakterler yoluyla tespit edilebilir. Ulusların destanı ataerkil değerler üzerine kendini inşa ederek ve böylece kendi gerçek arzularını saklamaya çalışmaktadırlar. Bundan dolayı telafuz heteroseksuel duygu ve iktidara göre biçim alır. Aile heteroseksuel matrisle inşa olur ve bundan dolayı ulusların sözlü anlatım ve destanlarında her zaman kültürel değerlerin sansürü kendini göstermiştir. Böylece çokaşklılık ve homoseksuel yaşam heteroseksuel aşk altında gizlenilmektedir.
Mela, wekî tîpekî pêkenokên kurdî
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Buran, Eşref; Keskin, Necat; Keskin, Necat; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Fıkra, Kürt Halk Edebiyatının en yaygın ve yaşayan türlerinden biridir. Fıkra kelimesi her ne kadar gülme eylemini çağrıştırsa da bu türün detaylarına inildiğinde fıkranın gülmeyle birlikte; acı, üzüntü, kaygı, ölüm, korku gibi bütün insani duygu ve düşünceleri barındırdığı görülür. Bu tezin konusu, Kürt fıkraları ve Kürt fıkralarında hoca/imam tiplemesidir. Kürtçe yayınlanmış fıkra kitaplarındaki Kürt fıkra tiplemelerini belirtmek ve hoca tipinin bu tiplemeler arasındaki yerini ve öneminî betimlemek bu çalışmanın temel amacıdır. Tezin sınırı yayımlanmış Kürt fıkralarıyla sınırlı olup nadiren sözel kaynaklardan yararlanma yoluna gidilmiştir. Kürt fıkraları hakkında yazılmış detaylı çalışmalardan biri olması, bu çalış-manın asıl önemini oluşturmaktadır. Veri, örnek ve sonuçlarıyla betimleyici yöntem-den yararlanılan bu çalışmada, bir taraftan fıkra kavramı ve türü hakkında bilgi veri-lirken diğer taraftan 'mela'nın nasıl bir fıkra tipi olduğu belirtilmiştir. Çalışmanın sonucunda, 'mela'nın Kürt fıkralarında yaygın ve bilinen biri olduğu ve tipleştiği; 'mela' tipi üzerinden anlatılan birçok fıkranın da bunu destekler mahiyette olduğu görülmüştür.
Mintiqaya Licê ra diwês sanikî û versîyonê înan: Pêveronayîş û tehlîl
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Tektaş, İhsan; Tayfun, Mehmet; Tayfun, Mehmet; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu çalışmada Lice bölgesinden derlenen on iki masal yer almaktadır. Bunlardan sekizi tarafımızdan derlenmiş, dördü yazılı kaynaklardan alınmıştır. Derlenen masallar anlatanların ağzı ile yazılmıştır. Bunların daha önce farklı bölgelerden derlenip yayımlanmış olan yirmi dokuz versiyonu tespit edilmiş ve bu çalışmada metinleriyle yer alan on iki masal söz konusu versiyonlarıyla karşılaştırılmıştır. Bu versiyonlar şu açılardan incelenmiştir: a) Kahramanlar b)Motifler c) Olayların örgüsü Bu çalışmanın amacı, Licê (Lice) yöresinden derlenen 12 masalı diğer bazı yörelerin versiyonlarıyla karşılaştırıp tahlil etmektir. Aynı zamanda kahramanlar, motifler ve olayların örgüsü yönünden masal versiyonları arasındaki farklılıkları tespit etmektir.

Browse

Browsing Kürt Dili ve Kültürü ABD - Yüksek Lisans Tez Koleksiyonu by Author "12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı"