Browsing by Author "Vali, Shahab"

Now showing 1 - 10 of 10

Birinci Dünya Savaşı Ekseninde Horaman Şeyhlerinin Çağdaş Tarihin Siyasal Değişimindeki Rolleri
(2024) Aygün, Yasemin; Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Nakşibendiliğin ortaya çıktığı coğrafi bölge, Maveraünnehir ve Horasan olup adı geçen coğrafyadan Kürdistan dahil diğer bölgelere yayılmıştır. Bu önemli olay Kürdistan’da Mevlana Halid Şehrizorî tarafından gerçekleştirilmiştir. Horaman şeyhlerinin halk arasında neden ve nasıl etkili oldukları, yirminci yüzyılın siyasi gelişmelerindeki rolleri bu araştırmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Kürdistan’daki tarikat önderleri ve şeyhleri özellikle Nakşibendiler başta olmak üzere, halkın onlara desteği, himayesi ve ayrıca yerel yönetimlerin de ortadan kalkmasıyla çeşitli alanlarda siyasi ve içtimai itibarlarını ve nüfuzlarını arttırma yolunda olmuşlardır. Horaman şeyhlerinin nüfuzları Kaçar döneminde özellikle de meşrutiyet ve ondan sonraki dönemde artmıştır. Birinci dünya savaşının vuku bulmasıyla tarikat şeyhleri, Rus ve İngilizlere karşı cihat emri verip daha çok mürit ve takipçi çekerek, onları savaşmaya teşvik etmişlerdir. Genel olarak Nakşibendi tarikatının özellikle de Horaman şeyhlerinin siyasi faaliyetleri Kaçar devrinde en yüksek seviyeye ulaşmıştır.
Erdelan Emirleri, Şiilik ve Şeyhilik: Emanullah Han-i Sânî Örneği
(2025) Vali, Shahab; Tarduş, İbrahim
İslam dininin iki ana mezhebinden biri olan İsnâaşeriyye-On İki İmamlı Şiilik mezhebi Kürtlerin Müslümanlaşmasıyla birlikte, yani hicri birinci yüzyıldan itibaren bazı Kürt bölgelerinde yayılmaya ve kabul görmeye başladı. Kürt emirlikleri arasında bu mezhebin en çok kabul gördüğü emirlik, yedi yüz sene boyunca geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş olan Erdelan Emirliğidir. Tarihi kaynakların kaydettiği verilere dayanarak Erdelan emirlerinin birçoğunun bu mezhebe bağlı oldukları ve bu inancı benimsediklerini söylemek mümkün görünmektedir. Her ne kadar Erdelan emirlerinin Şiileşme tarihi hakkında kesin bir bilgi vermek mümkün olmasa da, son Erdelan emir/valisi olan Gulam Şah Han lakaplı Emanullah Han-i Sânî’nin Şii olduğu ve bir Şii olarak vefat ettiğine kesin gözüyle bakılabilir. Bu makalenin amacı Erdelan emirleri ve onların inançlarını genel olarak değerlendirdikten sonra özellikle son emir olan Emanullah Han’ın Şiiliği ve 19. yüzyıldan itibaren İran’da yaygınlaşan bâtıni bir Şii düşünce ekolü olan Şeyhiliğini incelemektir. Bu amaçla çalışmamızda Erdelan Emirliğinin tarihi genel olarak incelendikten sonra, emirlik yöneticilerinin bağlı oldukları inanç/mezhepler hakkında bilgi verilecek ve son olarak sözkonusu emirliğin son valisi Emanullah Han-i Sani’nin Şiiliği/Şeyhiliği özellikle daha önce araştırma konusu olmayan kaynaklar arcılığıyla incelenecektir.
Goranî/hawramî Edebiyatında Aşk: Mela Perîşan-ı Dîneverî’nin Perîşannamesi Örneği
(2023) Vali, Shahab
Tüm dünya edebiyatında olduğu gibi, Kürt edebiyatının farklı lehçelerinde yazılmış eserlerin ana temalarından biri de aşk temasıdır. Bu kavram, Kürt edebiyatının farklı türlerinde, farklı kontekst ve anlamlarda kullanılmıştır. Bahsi geçen edebi eserlerden biri de hicri dokuzuncu yüzyılda Mela Perîşan Dineweri tarafından, manzum bir şekilde kaleme alınan olan Perişanname adlı eserdir. Dini edebiyat olarak değerlendirebileceğimiz adı geçen eserde, şair aşk kavramını akıl kavramının karşısına koyup, birçok dini/felsefi eserde olduğu gibi, bu iki kavramı, münazara şeklinde karşılaştırmıştır. Bu makalenin amacı, şairin düşünce tarihinin iki temel kavramı olan aşk ve aklı hangi kontekts ve anlamda kullanıp değerlendirdiğini genel olarak ele alıp, tartışmaktır.
Kaçar-Osmanlı Savaşlarında Guran Kürtleri Üzerine Manzum Bir Belge
(Kitapyayınevi, 2017) Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Kurdên Yarsan
(Avesta yayın, 2018) Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
La littérature religieuse des Kurdes Yarsan
(Harmattan, 2012) Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Les Yarsans
(Editions Universitaires Européennes, 2011) Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Mythology and Mysticism: Jamshid and Jâm-i Jam in Mullah Jezer’s Dîvan
(2025) Ölmez, Cumhur; Vali, Shahab
As in known, there is a very fundamental relationship between mythology, mythical elements and literature and their use in many literary texts of world literature. In this way, in Kurdish literature, as in all world literature, especially the classical ones, mythical personalities, figures and elements have been used with many representations and meanings and have given a skill to the art of the text. Some of those personalities, figures and elements remain more like literary representations and some of them take on deeper meanings beyond their literary guise, becoming philosophical-gnostic- mystical representations. As a mythical king, Jamshid and Cup of Jamshid (Jâm-i Jam) as a tool for the future are against this representation and occupy a wide place in various literary works. Like many poets of Persian literature such as Senaî, Attar, Rumi and Hafiz, Kurdish poets such Ahmad Khani, Mulah Jezeri, Nali and many others have mentioned Jamshid and his Cup in different meanings and representations. The Divan of Mullah Jezeri, which is one of the masterpieces of Kurdish literature, is one of the richest works in terms of combining literary-mythical and mystical elements, and Jamshid and his famous Cup have also taken their place in this work. The main aim of this study is to try to analyse the poems of Mullah Jezeri and see how he used these two figure/element in a literary-fictional-mystical context. So, first of all, we will focus on both the history of Jamshid and his Cup, as well as their place in the Islamic mystic view and explain the layers of these represntations.
Nerîneke Giştî li Şahnameya Firdewsî û Şahnameya Kurdî
(Avesta yayın, 2015) Vali, Shahab; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Osmanlı Devleti ve Kürtler
(Kitapyayınevi, 2017) Vali, Shahab; Özcoşar, İbrahim; 02.14. Department of History / Tarih Bölümü; 12.02. Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 12. Institute of Living Languages / Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…