Ebû Alî El-fârisî'nin El-îdâh Fi'n-nahv Adlı Eserinde İstişhâd Ettiği Âyetlerin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Ebû 'Alî el-Fârisî'nin (ö. 377/987) nahiv alanında yazmış olduğu 'el-Îdâh fi'n-nahv' adlı eseri, müellifin istişhâd ettiği âyetlerin dâhil olduğu nahiv kuralları ve istişhâd yönleri ve varsa ihtilafları geniş bir şekilde ele alınmıştır. Söz konusu eser ile ilgili çalışma, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın önemi ve amacı, yöntemi ve kaynakları incelenmiş, bunların dışında nahiv ilminde istişhâd meselesi ele alınmıştır. Birinci bölümde el-Fârisî'nin hayatı, ilmî kişiliği, seyahatleri, mensup olduğu dil ekolü, hocaları, öğrencileri, eserleri ve çalışmamızın esas konusunu teşkil etmesi sebebiyle el-Îdâh adlı eserinin adı, yazılış gayesi, içeriği, metodu ve bu eserindeki yaptığı tanımlamaları, ıstılahları ve ta'lilleri tetkik edilmiştir. İkinci bölümde ise el-Fârisî'nin söz konusu eserinde, başta istişhâd ettiği âyetler saptanıp teşkil ettiği nahiv konuları hakkında, nahiv âlimlerinin ve müellifin ifade ettiği tanım ve açıklamalar zikredilip mukayese edilmiştir. Sonrasında mevzu bahis eserde âyetlerin tespit edilen istişhâd yönlerine ve bu âyetlerin istişhâd yönü bakımından varsa diğer görüşler ve âlimlerin arasındaki ihtilaflara temas edilmiş ve geniş bir şekilde tahlil edilmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmada elde edilen veriler zikredilmiştir. Bu eserde müellifin her konuyla ilgili âyet istişhâd etmediği, istişhâd ettiği âyetlerin vecihlerinde ise o mesele hakkında Bağdatlıların görüşlerini tercih ettiği gibi sonuçlar, bunların arasındadır.In this study, Abū 'Alī al-Fārisī's (d. 377/987) work 'al-Îdāh fi'n-nahw' in the field of grammar, the rules of grammar, including the verses that the author has mentioned, and the aspects of mentioning the verses and their conflicts, if any, have been discussed in a broad way. The study on this work consists of an introduction and two chapters. In the introduction, the importance and purpose of the study, its method, and its sources are examined, and apart from these, the issue of istishhād in the science of grammar and the sources of the study are examined. In the first part, al-Fārisī's life, his scholarly personality, his travels, the linguistic school he belonged to, his teachers, his students, his works, and the name, purpose of writing, content, method, and the definitions, terms, and ta'lil of his work al-'Idāh, which is the basis of our study, were examined. In the second part, al-Fārisī's definitions and explanations expressed by the scholars of grammar and the author about the grammatical topics that al-Fārisī's work constitutes were mentioned and compared. In the conclusion, the datas of the study are mentioned. Among these conclusions are that the author did not cite every verse on every issue, and that in the wajihs of the verses he cited, he preferred the Baghdadis' views on that issue.