Mardin İlinde Yayılış Gösteren Verbascum Taksonları Üzerine Bir Derleme

Abstract

Verbascum L. (Scrophulariaceae) cinsi, dünya çapında yaklaşık 360 tür içerir. Türkiye'de 130 melez ilavesi ile cins, kısmen yapay 13 gruba ayrılan 246 tür ile temsil edilmektedir. Türkçe “Sığırkuyruğu” olarak adlandırılan bu cinsin endemizm oranı, 196 endemik tür (%80) ile oldukça yüksektir. Bu cins 9 takson ile (V. orientale (L.) All., V. agrimoniifolium subsp. agrimoniifolium (K.Koch) Hub.-Mor., V. laetum Boiss. & Hausskn ex Boiss., V. racemiferum Boiss. & Hausskn ex Boiss., V. sinuatum subsp. sinuatum var. adenosepalum Murb., V. geminiflorum Hochst., V. andrusii Post, V. kotschyi Boiss. & Hohen., V. lasianthum Boiss. ex Benth.) Mardin ilinde doğal olarak yayılış göstermektedir. Taksonlar tek, iki ve çok yıllıktırlar. Çiçeklenme Mayıs-Temmuz zaman aralığındadır. Habitatları kireçtaşı yamaçları, Quercus çalılığı, bağlar, nadas tarlaları, taşlı yamaçlar ve tahıl tarlalarıdır. Yayılış gösterdikleri yükseklik 0-1050 m arasındadır. Akdeniz ve İran-Turan elementidirler. Taksonların Türkiye dağılımları Güneydoğu Anadolu Bölgesidir. Sığırkuyruğu, geleneksel veya bitkisel tıpta uzun yıllardan beri kullanılan bitkilerdendir. Özellikle astım, solunum, hemoroit, saç dökülmeleri, mantar enfeksiyonları, cilt yaraları, romatizmal ağrılar, ishal, lenfosittik lösemi ve grip gibi hastalıkların tedavisinde kullanıldığı belirtilmiştir. Bunun yanında yapılan araştırmalarda antiinflamatuar aktiviteye sahip olduğu ve çiçeğinin antiviral özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Bu derlemede, Verbascum üyelerinin Mardin’de yayılış gösteren taksonlarının taksonomik özellikleri ve tıbbi açıdan da kullanımları derlenmiştir.