Klasik Türk Ve Fars Edebiyatlarında Tıfl-ı Mektep Kavramı

Abstract

Bu çalışmada Türk ve İranlı şairler tarafından kullanılan tıfl-ı mekteb (okul çocuğu) terkibi ve söz konusu terkip etrafında şairler tarafından oluşturulan farklı tasavvurlar ele alınmıştır. Ayrıca tıfl-ı mekteb kavramıyla işaret edilen okuldan kaçma, okul nefreti ve tatil sevinci mazmunu incelenirken, bu terkiple ilişkili kavramlar üzerinde durulmuştur. Kavramın klasik edebiyat geleneği içindeki yeri tespit edildikten sonra, geleneğin kendini yeniden üretmesi örneklerle ortaya konmuştur. Şairlerin söz konusu kavramdan yeni bir mazmun üretirken sosyal hayattan ve edebî gelenekten nasıl yararlandıkları belirlenmeye çalışılmıştır. İpucu mahiyetindeki bazı mazmun ve terkiplerin izini sürmek klasik şiirin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı gibi, şairlerin şiir dünyalarının birbirleriyle olan münasebetlerini somut bir şekilde ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. Elbette bir tek kavramdan yola çıkılarak şairler arasındaki sözü edilen ilgiler hakkında kesin ve nihaî bir hükme varmak mümkün değildir. Bu tür çalışmalar, daha kapsayıcı değerlendirmelere doğru atılmış adımlar olarak değerlendirilmelidir. Çalışma yapılırken belge tarama ve analiz yöntemleri kullanılmıştır. İlgili metinler taranırken elde edilen veriler analiz edilmiş, bu kavramların arka planı ve klasik edebiyatın anlam dünyası içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.