YEZİDİ (EZîDî) KONUT MİMARİSİ

Abstract

Bildiri, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaşayan etno-dinsel bir grup olan Yezidiler’in halen barınmakta oldukları köylerde ve evlerde mimari bir inceleme ve değerlendirme yapma amacına yöneliktir. Farklı bir dini inanca sahip bu topluluğun yaşadığı konutlarının mekânsal ve işlevsel özelliklerinin saptanmasına çalışılacaktır. Bu bağlamda şu başlıklarda irdelemeler yapılacaktır: 1. Etno-dinsel kimliklerinin getirdiği sosyal yaşamın evlere ve genelde özel mekânlara etkisinin olup olmadığının araştırılması ve bir genelleme yapılıp yapılamayacağının ortaya konması. Bu topluluğun yaşadığı kültürel değişimlerin konut mimarisine yansıyıp yansımadığının araştırılması. 2. Evlerdeki yaşayış tarzının farklılığının mekâna yansımasının yanında mekânların farklı kullanılması ve bu farklılık doğrultusunda mekânların işlev değiştirmesinin yapı üzerindeki etkisinin araştırılması. 3. Öte yandan, evler mimari açıdan değişmese de kullanıcıları her seferinde onları farklı biçimde algılama, anlamlandırma şansına sahiptir. Bildiride bu değişim de araştırılacaktır. Mekânların kullanıcıların ihtiyaçları sonucunda hem işlevsel hem de anlamsal olarak değişimi, evlerin ilk yapım aşamasındaki durumu ile bugünkü durumu arasındaki farklılıkların veya benzerliklerin ortaya çıkarılması. Mekânlarının yapımında kendi kimliklerinin vermiş olduğu farklılığı göstermek için dikkat ettikleri durumlar. Evlerini yaparken evdeki mekân kavramının değişim süreci, bu evlerin yapımında kullandıkları malzemeler ve bu malzemelerin temin edilmesi veya kullanımında karşılaştıkları zorluklar, evin yapım aşaması ve süreci değerlendirilecektir. Mekânların oluşmasında farklı kültürlülüğün etkisinin mekân kavramının tarihselliğine katkısındaki rolünü halk mimarisi adı altında belirlemeye çalışmak. Bu inceleme dâhilinde köylerdeki evlerin tipolojisi, yani farklı formlar arasındaki geometrik benzerlikler ve plan şemalarının birbirleriyle bağlantıları ortaya konmaya çalışılacaktır. Bunun yanında Yezidiler’in yaşam tarzlarını, dini inançlarını ve bu inanç doğrultusunda geliştirdikleri geleneklerinin yapılarına yansıması, mekânlar üzerinde etkisi ve onun yöredeki ve Türkiye’deki merkez konumundaki yerleşim ve konut alışkanlıklarıyla farklılık ve benzerliklerinin ortaya çıkarılması öngörülmektedir