Aksoy Işık, Rojat

Aksoy Işık, Rojat

Name Variants

aksoy, rojat

Job Title

Doktor Öğretim Üyesi

Email Address

rojataksoy@artuklu.edu.tr

Main Affiliation

Department of Architecture / Mimarlık Bölümü

ORCID ID

0000-0001-8192-9476

WoS Researcher ID

IAM-6050-2023

Full item page

Sustainable Development Goals Report Points

SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.

Scholarly Output

18

Articles

10

Citation Count

0

Supervised Theses

1 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 17

ÇEVRE SORUNSALLARINDAN BİRİ OLAN KENTLEŞME: MARDİN ÖRNEĞİ
(2020) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Günümüzde büyümekte olan şehirlerde kentleşme hızla devam etmektedir. Hızlı kentleşmeden dolayı fiziksel, çevresel, sosyoekonomik sorunlar giderek artmaktadır. Bu bağlamda büyümekte olan kentlerde, çevre sorunlarının önemli nedenlerinden biri olan kentleşme, bir sorunsal haline gelmiş diyebiliriz. Bu kentlerde özellikle sanayi merkezli büyümenin ön plana çıkması kentin gelişimini beşerî olmaktan öteye götürememektedir. Sanayileşme, çevre sorunları başta olmak üzere birçok sorunu da ortaya çıkarmaktadır. Çevresel kirliliğin önemli sebeplerinden biri de sanayileşmedir. Kentlerde sanayi merkezli büyüme ile ortaya çıkan fiziksel, çevresel ve sosyoekonomik sorunların çözümünün paralel bir şekilde yürütülmesi kentleşme sürecine daha olumlu katkı sağlayacaktır. Ancak kentlerin mevcut yapısına bakıldığında çarpık kentleşmenin oluşu, kentin gelişiminin, çevre alanlarının koruna bilirliğinin, yaşana bilirliğinin yitirilmesi, sanayinin kentleşme üzerindeki olumsuzluklarını göstermektedir. Bu doğrultuda Mardin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nde ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayalı, tarihi dokusu ile ön plana çıkmış, kentleşmenin hızla devam ettiği bir yerdir. Çalışmada Mardin‘de kentleşme sürecinin fiziksel, çevresel ve sosyoekonomik yapıda yarattığı gelişmeleri tespit etmek amaçlanmıştır. Bu nedenle son beş yılda hızla büyümekte olan ve tarihi kimliği ile ön plana çıkan Mardin‘deki kentleşmeyle beraber doğan çevre sorunlarının neler olduğu ve şehre etkisi çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışmada yöntem olarak, son beş yıla ait verilerin analizi ile birlikte yerel yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları temsilcileriyle görüşmeler yapılmıştır. Bu araştırma sonuçlarından Mardin‘de kentleşmenin düzenli ve planlı olmadığı ve beraberinde birçok çevre sorununu da getirdiği ortaya çıkmıştır. Bu çevre sorunları içinde hava, su, gürültü kirliliği, ulaşım, elektrik, su problemi gibi birçok sorun bulunmaktadır. Bu doğrultuda çözüm önerileri sunulmuştur.
Mardin’de “Çocuk Yaşam Alanı” Tasarımı Mimari Proje Örnekleri
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Toplumların yaşadığı her şehirde ihtiyaç olunan mekânlardan/alanlardan biri de çocuk yaşam alanlarıdır. Dünyada ve Türkiye’de özellikle de son yıllarda çocuklar ve onların mekân ile etkileşimleri üzerine çalışmaların yapıldığı bilinmektedir. Yapılan araştırmalar ve gözlemlerden de Mardin merkezde az sayıda anaokulu ve bunlarında genelde aynı konseptte oldukları görülmüştür. Bu çalışma, 3-6 yaş aralığında olan çocukların kreşlerde/anaokullarında farklı konseptlerde tasarımlar neler olabilir? Çocukların isteyebileceği mekânlar üzerine mimari boyutta neler olabilir? soruları temelinde şekillendi. Bu bağlamda MAÜ Mimarlık Bölümü’nde Mimari Proje 4-5 olarak “Mardin’de Çocuk Yaşam Alanı” tasarımı üzerine çalışma yapılmıştır. Proje kapsamında; 3-6 yaş aralığındaki çocuklar için fonksiyonel mekânlar, uyumlu ve kaliteli bir ortam sağlanmasının yanı sıra alternatif olacak mekânlarda çocukların eğitim ve öğrenme ihtiyacının karşılanacağı alanlar tasarlanmıştır. Daha çok çocukların eğlenerek öğrenebilecekleri ortamlar nasıl olabilir? üzerinde düşünülmüş olup, bu bağlamda projeler oluşturulmuştur. Öğrenci proje örnekleri çalışmaya bırakılmıştır. Çocukların en iyi şekilde ‘oyun ve eğlenme ile öğrenme’ temelinde keyif alacakları mekânlar yaratmak projelerin ortak amacı olmuştur. Çalışma kapsamına alınmış olan proje örnekleri, Mardin’de veya başka bir yerde yapılmış veya yapılacak olan kreş/anaokulları tasarımının şekillenmesinde fikir üretimi için katkı sağlayacaktır.
Geleneksel Köy Evleri Üzerine Mimari Bir Değerlendirme: Nusaybin Örneği
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Kırsal mimarlık alanında kır konutlarına ilişkin Türkiye’de yapılmış olan çalışmaların yetersiz olduğu yapılan literatür çalışmasında gözlenmiş olup, bu bağlamda kırsal mimari üzerine çalışmaların daha çok yapılmasına ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Bu çalışmada, Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı köylerde kırsal mimari örneklerinden geleneksel köy evleri üzerine mimari bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu çalışmanın amaçlarından birisi, Nusaybin ilinde bulunan köy evlerinin belgelenmesi ve yazılı kaynaklara kazandırılmasıdır. Çünkü günümüzde bu köy ve mezraların çoğu terkedilmiş olup bu köy ve mezralarla beraber evler de yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. İkincisi, Nusaybin köy konutlarının mimari özelliklerinin yapı örnekleri üzerinden tanıtılması ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki diğer bazı yerleşimlerdeki köy konutlarıyla karşılaştırılmasının literatüre kazandırılması hedeflenmektedir. Çalışma kapsamında; araştırma bölgesi olan Güneydoğu Anadolu bölgesine bağlı Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa ve Batman illerinde belirlenmiş olan 35 köy ve mezraya gidilmiştir. Farklı plan özellikleri olan evlerin bulunduğu köy ve mezraların seçilmesine özellikle özen gösterilmiştir.
DİYARBAKIR’DA GÜNCEL KENTSEL MEKÂN ÜRETİM SÜRECİNDE ROL OYNAYAN AKTÖRLER
(2016) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Kentler ve günümüzde daha çok metropol olarak adlandırılanlar, birçok toplumsallığın içinde bulunduğu pratiklerden oluşmaktadır. Toplumsallığın çıktılarından biri olan mekânsal üretimler, çoğullukların bütünleşmesi ile biçimlenmektedir. Bu doğrultuda sermaye de kentte yerini bulmaya ve kazanmaya başlar. Sermaye ile birlikte küreselleşme süreci de kentlerin daha çok önem kazanmasına neden olmuş, birçok kent benzer sermaye etrafında biçimlenmeye başlamıştır. Küresel sermayenin kendine yer edindiği alanlardan biri de kuşkusuz mekân üretimidir. Günümüzde mekân üretim pratikleri arasında yapılaşma önemli bir yer tutmaktadır. Metropol kentlerde bu yapılaşma sürecini aktörlerin etkilediği ve ayrıca bu aktörlerin çıkar ya da çıkar gözetmeyen gruplardan oluştuğu ayrı/aynı dönemlerde kentte bir takım değişimlere neden oldukları görülmektedir. Bunun yanında bu yapılaşmaya öncülük ettiklerini söylemek yerinde olacaktır. Değişimlerin iyi ya da kötü olmasının sorgulanmasından çok bunların her defasında kendisini yeniler durumda olması daha önemlidir. Bu aktörlerin kimler ya da neler olduğunun yanında hangisinin nasıl bir rol oynadığı çalışmanın esas sorgulamalarından biridir. Herkesin kendini ne olarak gördüğü ve birbirleriyle ne kadar ilişki içinde olduklarını sorgulamak xii amaçlandı. Çalışmada, herkesin kavga ettiği bir ortamın iç dinamiklerini anlamak istenildi. Bu durum göz önünde bulundurulup Diyarbakır’da son on yılda yapılmış veya yapılmakta olan bazı mekânsal üretimler araştırmanın konusu olmuştur. Çalışmaya dâhil edilen her aktör; kendini nasıl sorumlu/sorumsuz görüyor. Bu aktörler kendi görevlerini ya da kendilerini nasıl tarif ediyorlar? Birbirlerine göre durumları nasıldır? gibi sorular etrafında çalışma biçimlenmiştir. Kentin mekân üretim sürecinde rol oynayan bu aktörlerden; Yerel Yönetimler, Merkezi Yönetim Kurumları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve Özel Şirketler - Yap-sat Firmaları çalışma için seçilmiştir. Kentsel mekân üretim pratikleri, Diyarbakır’daki bu aktörlerin üstlendiği yaklaşık 20 proje (tasarım + uygulama) üzerinden şekillenmiştir. Projenin kent içindeki yeri, aktörlerin üstlendiği görev ve sorumlulukları proje üzerinden kısmen de olsa değerlendirilmiş ve bu doğrultuda görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca yapılan bu görüşmeler görsellerle de desteklenip, bazı analizler çıkartılmıştır. Her bir proje için, projeyi daha iyi şekilde anlatabilecek sorular hazırlandı. Hazırlanan bu sorular, bazı projelerde şirket sahiplerine, bazılarında şantiye şefi gibi teknik elemanlara bazılarında mimarlara ve bazılarında ise projenin yapım sürecinde etkili olan aktörlere sorulup çalışmanın amacına ulaşıldı.
Kentsel Değişim ve Lüks Konutlar: Diyarbakır Örneği
(binat, 2016) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Bir kenti okumaya ya da anlamaya çalışmak; kentin dinamiklerinin birbiriyle ilişkilerini kavramayı; tarihsel, “modern”, işlevsel, simgesel/imgesel, aynı zamanda resmi ve gündelik yaşamla ilgili katmanlarına ayrıştırmayı içermekte. Bilindiği üzere kentin katmanları sadece durağan şeylerden ibaret değil; değişim halinde olanla, göreceli biçimde “sabit olan” parçaların bütününden oluşuyor. Günümüzde küreselleşme, kapitalizm, neoliberal politikalar gibi sayısız nedenle kentlerde değişimler yaşanmakta. Ve bu değişimler belki de en çok kentin yapılaşması / mekan üretiminde kendini gösteriyor. Başta küreselleşmenin etkisiyle birçok kentte olduğu gibi Diyarbakır’da da yapılaşma alanında pek çok değişim yaşanıyor. Bunlar yapı niteliği, sayısı, işlevi, statüsü olarak değerlendirilebilir. “Lüks konut”lar ve bu konut tipine yönelik taleplerin de sözkonusu değişimin etkisi altında olduğu görülüyor. Bu çalışma, “Diyarbakır’daki lüks konut beklentisi nedir?”, “Nasıl algılanıyor?”, “Kriterleri/parametreleri nelerdir?” sorularından hareketle yapıldı. Burada kentin bazı dinamikleri ve kentte yaşayanların “lüks konut” algısının anlaşılması amaçlanıyor.
Mutfaktaki Mekânsal Değişimin Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi: Midyat Örneği
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2023) Aksoy Işık, Rojat; Çelebi, Esma İnci; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Teknoloji, günümüzdeki toplumsal değişim ve dönüşümlerde çok etkili olduğu kadar katkısının da büyük olduğunu söyleyebiliriz. Bu çerçevede ihtiyaçları, yaşam biçimini ve dolayısıyla mekânsal organizasyonları büyük bir ölçüde etkilemektedir. Günümüzde konut tasarımlarında önemli olan mekânsal organizasyonlarda değişimlerden en çok etkilenen alanlardan biri de mutfaklardır. Bu çalışmanın amacı, Mardin’in ilçelerinden olan Midyat’ta son yirmi yılda apartman tipi konutlarında, mutfak tasarımında değişimin sorgulanması ve kullanıcılar üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışma kapsamına gerekli literatür çalışmasıyla birlikte, kullanıcı beğenilerini ve tercihlerini belirlemek amacıyla mutfak kullanıcıları ile görüşmeler yapılmıştır. Bu bağlamda mutfak tasarımlarının mimari planları ve fotoğrafları da bırakılmış olup değerlendirme bölümü oluşturulmuştur. Çalışmada mutfak kullanıcıları ile yapılan görüşmelerde nicel araştırma yöntemi kullanılarak sayısal veriler üzerinden çalışmaya yön verilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda, mutfağın durağan bir mekân olmadığının, gelişen teknoloji, yaşam şartları ve toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda şekillendiği ortaya çıkmıştır. Kullanıcıların bu değişimden etkilendiği, alan çalışması sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu değişim ve etkileşimlerin ileriki zamanlarda da devam edeceği ve bu bağlamda tasarımcının bunu dikkate alması önemli olacaktır.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESĐ DĐYARBAKIR, MARDĐN, URFA, BATMAN GELENEKSEL KÖY EVLERi
(2009) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Bu arastırmadaki amaç, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yasayan etno-dinsel bir grup olan Yezidilerin (Êzîdîlerin) önceden yasamıs oldukları ve günümüzde yasamaya devam ettikleri köyler ve mezralarla, buralardaki köy evlerinin plan ve islev özelliklerinin saptanmasına çalısılmıstır. Ne var ki söz konusu evlerle ilgili kaynak ve belgelerin yetersizliği yüzünden 1985 öncesine ait neredeyse hiçbir bilgi ve belgeye ulasılamamıstır. Giris bölümünde çalısmanın amacı, kapsamı ve kullanılan yöntem anlatılmıstır. Đkinci ve üçüncü bölümlerde çalısma bölgesinin kapsamı içinde bulunduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesinin fiziki, sosyal, ekonomik özellikleri ve tarihçesi ele alınmıstır. Yezidiler ve bölgedeki Yezidi köylerinin fiziki, sosyal, ekonomik özellikleri imkânlar elverdiği ölçüde arastırılmaya ve ortaya konmaya çalısılmıstır. Dördüncü bölümde Yezidilerin göç etmeden önce yasamıs oldukları köylerle halen oturmakta oldukları köyler fotoğraflarla belgelenmistir. Besinci katalog bölümünde vaziyet planları, evlerin plan rölöveleri, dıstan ve içten fotoğrafları yer almakta, yerinde yapılan gözlemler aktarılmaktadır. Altıncı bölümde Anadolu’nun diğer bölgelerindeki köy evleri ile Diyarbakır, Mardin, Sanlıurfa ve Batman köylerinde Yezidilerin evleri karsılastırılarak değerlendirilmistir. Yedinci bölümde tüm çalısmanın sonucu çıkarılmıstır.
Mardin Eski Hükümet Konağı’nın Dünü ve Bugününe Dair Gözlemler
(International Journal Of Mardin Studies, 2023) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Tarihi yapılar tarihsel süreç içerisinde birçok bozulmayla karşı karşıya kalmaktadır. Bu yapıların ayakta kalması zamana karşı direnmesini ve daha görünür hale gelmesini sağlamak için eski veya yeni işlevleri ile tekrardan yaşanabilir hale getirilmektedirler. Çalışmanın amacı Mardin merkezde bulunan ve 19. yüzyıl yapısı olan Mardin eski hükümet konağının tarihsel süreç içerisindeki durumunu ortaya koyup, şehrin sosyal ve kültürel tarihine katkı sağlamaktır. Bu bağlamda yapının inşa edildiği günden beri hangi amaçlara hizmet ettiği sorgulanmıştır. Ayrıca eski yapıların kullanımının şehrin yerel ve turizmi açısından önemine de vurgu yapılarak, tarihi yapıların yaşatılmasının gerekliliği ortaya konulmuştur. Bu kapsamda yapı ile ilgili literatür araştırması ve sözlü görüşmeler de yapılmıştır. Yapılan araştırma ve görüşmelerle yapının tarihi, konumu, mimari planları ve görselleri çalışmaya bırakılmıştır. Mardin eski hükümet konağının edinilen bilgilere göre günümüze kadar ilk işlevi olan hükümet konağı ve ikinci işlevi olan Mardin Artuklu Üniversitesinin Mühendislik Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümüne hizmet ettiği ayrıca günümüzde boş kaldığı görülmüştür.
YEZİDİ (EZîDî) KONUT MİMARİSİ
(batman valiliği, 2009) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Bildiri, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaşayan etno-dinsel bir grup olan Yezidiler’in halen barınmakta oldukları köylerde ve evlerde mimari bir inceleme ve değerlendirme yapma amacına yöneliktir. Farklı bir dini inanca sahip bu topluluğun yaşadığı konutlarının mekânsal ve işlevsel özelliklerinin saptanmasına çalışılacaktır. Bu bağlamda şu başlıklarda irdelemeler yapılacaktır: 1. Etno-dinsel kimliklerinin getirdiği sosyal yaşamın evlere ve genelde özel mekânlara etkisinin olup olmadığının araştırılması ve bir genelleme yapılıp yapılamayacağının ortaya konması. Bu topluluğun yaşadığı kültürel değişimlerin konut mimarisine yansıyıp yansımadığının araştırılması. 2. Evlerdeki yaşayış tarzının farklılığının mekâna yansımasının yanında mekânların farklı kullanılması ve bu farklılık doğrultusunda mekânların işlev değiştirmesinin yapı üzerindeki etkisinin araştırılması. 3. Öte yandan, evler mimari açıdan değişmese de kullanıcıları her seferinde onları farklı biçimde algılama, anlamlandırma şansına sahiptir. Bildiride bu değişim de araştırılacaktır. Mekânların kullanıcıların ihtiyaçları sonucunda hem işlevsel hem de anlamsal olarak değişimi, evlerin ilk yapım aşamasındaki durumu ile bugünkü durumu arasındaki farklılıkların veya benzerliklerin ortaya çıkarılması. Mekânlarının yapımında kendi kimliklerinin vermiş olduğu farklılığı göstermek için dikkat ettikleri durumlar. Evlerini yaparken evdeki mekân kavramının değişim süreci, bu evlerin yapımında kullandıkları malzemeler ve bu malzemelerin temin edilmesi veya kullanımında karşılaştıkları zorluklar, evin yapım aşaması ve süreci değerlendirilecektir. Mekânların oluşmasında farklı kültürlülüğün etkisinin mekân kavramının tarihselliğine katkısındaki rolünü halk mimarisi adı altında belirlemeye çalışmak. Bu inceleme dâhilinde köylerdeki evlerin tipolojisi, yani farklı formlar arasındaki geometrik benzerlikler ve plan şemalarının birbirleriyle bağlantıları ortaya konmaya çalışılacaktır. Bunun yanında Yezidiler’in yaşam tarzlarını, dini inançlarını ve bu inanç doğrultusunda geliştirdikleri geleneklerinin yapılarına yansıması, mekânlar üzerinde etkisi ve onun yöredeki ve Türkiye’deki merkez konumundaki yerleşim ve konut alışkanlıklarıyla farklılık ve benzerliklerinin ortaya çıkarılması öngörülmektedir
BATMAN MOR KURYAKOS (DERA QİRA) MANASTIRI 2. ETAP RESTORASYONUNA DAİR GÖZLEMLER
(Batman Üniversitesi, 2022) Aksoy Işık, Rojat; Department of Architecture / Mimarlık Bölümü
Geçmişten günümüze ışık tutan tarihi yapılar zamanla birçok nedenden dolayı maalesef bozulmalara maruz kalmaktadırlar. Bu yüzden tarihi yapıların günümüzde varlıklarını devam ettirmeleri, yeniden işlevlendirilmeleri için çoğu zaman geçirdikleri veya geçirecekleri restorasyon uygulamaları büyük önem taşımaktadır. Bu uygulamalar, yapının ilk olarak kullanıldığı veya başka amaçla kullanılacağı işlevine göre değişkenlik göstermektedir. Bu bağlamda zamanla birçok tahribata maruz kalmış, dolayısıyla restorasyona ihtiyacı olan tarihi yapılardan biri de Batman Beşiri ilçesinin Ayrancı köyünde bulunan ve yapıldığı dönemde Süryani cemaatine bağlı kilise ve dini eğitimlerin verildiği Mor Kuryakos (Dera Qira) manastırıdır. Çalışma, Mor Kuryakos manastırının günümüzdeki (2022) restorasyon uygulamasına dair gözlemleri içermektedir. Bu gözlemler, yapının geçirdiği restorasyon evrelerini göstermektedir. Yapının günümüzdeki durumunun literatüre kazandırılması çalışmanın amaçlarındandır. Yapının mimari proje aşaması (Rölöve+Restitüsyon+Restorasyon projeleri) 2017 tarihinde bitirilmiş olup restorasyon uygulamalarına ise 2019 yılında başlamıştır. Günümüzde 2. Etap restorasyon uygulamaları devam eden yapının, 2017 yılındaki mevcut halinin fotoğraflarıyla yapıda hangi uygulamaların yapılmış olduğu görülmektedir.