Süryani Kadim Kilisesi'nde Theotokos

Abstract

Hıristiyanlık tarihinde merkezi bir konuma sahip olan Theotokos (Tanrı doğuran) kavramı, Süryani Kadim Kilisesi bağlamında incelenmektedir. Bu unvanın yalnızca teolojik bir tanım olmanın ötesinde, erken dönem Hıristiyanlıkta yaşanan siyasi, kültürel, dini mücadelelerin bir yansıması olduğu ileri sürülmektedir. Meryem'in yüceltilmesinin ardındaki mitolojik temeller, Hıristiyanlığın pagan toplumlarla etkileşimi çerçevesinde analiz edilmektedir. Sümer'deki İnanna, Mısır'daki İsis ve Anadolu'daki Kibele gibi ana tanrıça kültlerinin Meryem figüründe devamlılık kazandığını ve eski inanç kalıplarının yani dine nasıl dahil edildiğini göstermektedir. Theotokos kavramının ortaya çıkışı, İskenderiye ve Antakya ekolleri arasında yaşanan İsa'nın doğası hakkındaki kristolojik tartışmalarla ilişkilendirilmektedir. Bu tartışmalar, Efes ve Kadıköy Konsilleri'nde doruk noktasına ulaşmış ve teolojik bir mesele olmaktan çıkıp, kiliseler arası güç mücadelesinin ve imparatorluk politikalarının bir uzantısı haline gelmiştir. Süryani Kadim Kilisesi'nin Theotokos kavramına yaklaşımı, miafizit kristoloji doğrultusunda ele alınmıştır. Bu anlayışa göre, Mesih ilahi ve insani doğalarının birleşimi, Meryem'in 'Tanrı doğuran' olarak kabulünü zorunlu kılmıştır. Süryani kilise babalarının eserlerinde Meryem, Mesih'in annesi olması dışında ilahi kurtuluş planında merkezi bir figür olarak tasvir edilir. Bu çalışma, Theotokos kavramının Hıristiyanlık dünyasında inanç, politika, mitoloji ve tarihin iç içe geçtiği çok boyutlu bir kavram olduğunu ortaya koymaktadır.The concept of Theotokos (God bearer), which holds a central place in the history of Christianity, is examined within the context of the Syriac Orthodox Church. This concept is not merely a theological definition; it is argued to be a reflection of the political, cultural, and religious struggles of the early Christian era. The mythological foundations behind the veneration of Mary are analyzed within the framework of Christianity's interaction with pagan societies. The study shows that ancient mother goddess cults such as Inanna in Sumer, Isis in Egypt, and Cybele in Anatolia continued in the figure of Mary, indicating that old belief patterns were passed on to the new religion. The emergence of the Theotokos concept is directly linked to the Christological debates concerning the nature of Jesus. These debates, which reached their peak at the Councils of Ephesus and Chalcedon, are presented as not just a theological issue but also an extension of the power struggle between churches and imperial politics. In this study, the Syriac Orthodox Church's approach to the Theotokos concept is examined. According to its Miaphysite Christology, which holds that the divine and human natures of Christ are united, the acceptance of Mary as the 'God bearer' became a necessity. In the works of the Syriac Fathers, Mary is described as a central figure in the divine plan of salvation, not merely as the mother of the Messiah. This study reveals that the concept of Theotokos is a multi-dimensional one in the Christian world, where faith, politics, mythology, and history are intertwined.