Mardin İlinin Endemik Bitkileri

Abstract

Endemik tür, bulunduğu bölgenin ekolojik şartlarından dolayı belirli sınırlar içerisinde yayılış gösteren dünyanın başka yerinde yetişme ihtimali olmayan, yöreye özgü bitki türüdür. Türkiye coğrafi konumu, topoğrafik yapısı, su kaynakları, mikro iklim bölge çeşitliliği, jeolojik yapısı, Avrupa-Sibirya, İran- Turan ve Akdeniz bitki coğrafyası etkisi altında olması bitki gen kaynakları bakımından dünyanın en önemli ve zengin merkezlerindendir. Son yapılan teşhislerle birlikte Ülkemizde yaklaşık 10000 tür ve 12000’e yakın bitki taksonu yetişmektedir. Endemik takson sayısı yaklaşık 4000 kadardır. Bunların % 60’ı İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde yayılış göstermektedir. Mardin ili sınırları içinde bulunan toplam 622 taksondan 48’ si endemik takson olup, bunlardan; Astragalus mardinensis Nab., Astragalus stojanii Nab., Astragalus clavatus D.C., Ajuga vestita Boiss., Allium armerioides Boiss., Iris nectarifera var. nectarifera Güner, Iris nectarifera var. mardinensis Güner, Crocus musagecitii Erol & Yıldırım, Eremopoa mardinensis Mill., Polygala azizsancarii Dönmez, Allium mardinense Balos, H.Akan & Yıldırım taksonları sadece Mardin ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Bu çalışmada, Mardin ilinde yayılış gösteren lokal endemik bitkilerin, morfolojik verileri, yöresel isimleri, yayılış alanları, habitatları, tehlike kategorileri, etnobotanik kullanımları ve fitokimyasal özellikleri ile ilgili bilgiler derlenmiştir. Endemik takson listesi ‘Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı’ndaki floristik listeler kullanılarak oluşturulmuştur. Daha sonra bu liste “Türkiye Bitkileri Listesi, Damarlı Bitkiler” kitabına göre güncellenmiştir. Bu listede yer alan endemik taksonların lokasyon bilgileri ve morfolojik bilgileri Türkiye Florası eserlerinden yararlanılarak belirlenmiştir. Sonuç olarak; Ülkemizin önemli bir genetik zenginliği olan bu endemik taksonların, daha iyi tanınmasına, nesillerini devam ettirebilmesi için koruma altına alınması veya koruma bilincinin geliştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, bu taksonlar üzerinde kapsamlı araştırmalar yapılarak birtakım özelliklerinin (farmakolojik, sitogenetik, filogenetik vb.) ortaya konulması da önem arz edecektir.