SİCİLL-İ AHVAL DEFTERLERİNDE DİYARBEKİRLİ YÖNETİCİLER

Abstract

20. Yüzyıl başlarına kadar önemli bir ağırlığa sahip olmayan Osmanlı bürokrasisi, III. Selim ve II. Mahmud'la birlikte önemli değişikliklere uğramıştır. Tanzimat dönemiyle birlikte mülkiye adını alan kâtipler sınıfı, bir meslek haline gelip kurumsallaşmaya başlayarak, devlete egemen olan sınıf haline gelmiştir. Bürokrasi, asıl gelişmesini II. Abdülhamid döneminde sağlamış ve bu dönemde memur sayısı 35.000'e ulaşmıştır. II. Abdülhamid büyük bir sayıya ulaşan sivil bürokrasiyi kayıt ve düzen altına almak için Sicilli Ahval Komisyonu'nu kurmuştur. 201 defterden oluşan bu önemli arşiv hazinesinde Diyarbekir doğumlu memurlar 403 kişidir. Osmanlı bürokrasisi hakkında derli toplu bilgileri ihtiva eden ve son dönem Osmanlı devlet memurlarına ait biyografilerin yazımında en önemli kaynağı teşkil eden Sicill-i Ahvâl Defterleri esas alınarak Diyarbekir doğumlu devlet memurlarının kayıtlarının transkripsiyonu yapılarak bunların Osmanlı bürokrasisi içerisindeki yerleri ve eğitim, sosyal, ekonomik durumlarına arşiv belgeleri ışığında değinilmiştir. Bu çalışma ile Diyarbakır araştırmaları ve şecere ilmi ile uğraşanlar için bir eksikliği kapatmayı amaçlamaktayız