AHMED YESEVİ BİBLİYOGRAFYASI: TÜRKİYE’DE YESEVİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARA DAİR DEĞERLENDİRMELER

Abstract

"Hazret-i Türkistan" ya da "Pir-i Türkistan" namıyla meşhur olan büyük Türk mutasavvıfı Ahmed Yesevî , Divân-ı Hikmet adlı eseri ve yetiştirmiş olduğu öğrencileriyle Orta Asya'dan Balkanlar'a kadar büyük bir alanı etkilemiştir. Yesevî'nin Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında da etkileri büyüktür. Onun Anadolu'daki takipçileri arasında Şeyh Edebâli, Hacı Bektâş Velî, Sarı Saltuk, Ahi Evran gibi önemli mutasavvıflar yer almaktadır. Yesevî müridleri Anadolu'da aynı zamanda savaşçı dervişler olmaları, ticaret ahlakına ve kadınların eğitimine verdikleri önemle de tanınmaktadırlar. Bu özellikleri nedeniyle Ahmed Yesevî ve Yesevîlik hakkında Anadolu'da erken dönemlerden itibaren eserler kaleme alınmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde de Divân-ı Hikmet ve Yesevîlik üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Yesevî hakkında Türkiye'de çok sayıda makale, bildiri ve kitap çalışmasının yapıldığı bilinmektedir. Biz bu makalemizde Ahmed Yesevî hakkında Türkiye'de yapılmış olan bu çalışmalara dair bazı değerlendirmelerde bulunduk. Ayrıca Yesevî üzerine yapılmış araştırmaları içeren kapsamlı bir bibliyografyayı da takdim ettik. Batı dünyasında, Çin, Kazakistan, Özbekistan (Taşkent) gibi ülkelerde Yesevi'ye değerlendirmeleri konu edinen makale ve bildiriler söz konusudur. Fakat Ahmed Yesevi'ye dair Türkiye'de bu tarzda benzer çalışmaların henüz yapılmamış olması önemli bir eksikliktir. Bizim bu çalışmayı yapmaktaki temel amacımız da bu eksikliği gidermek ve Yesevi'ye dair çalışmaların düzeyine dair bir tablo ortaya koymaktır

Ahmed Yasawi, a major Turkish Sufi and well-known with the name of “Hazret-i Turkistan” or “Pir-i Turkistan”, with his great work “Diwan-i Hikmat” and his disciples, he influenced an extensive area from Central Asia to the Balkans. Yasawi played an important role in turkization and propagating Islam in Anatolia. Some important sufis such as Sheykh Adabali, Haji Baktash Wali, Sarı Saltuk and Akhi Avran were followers of Ahmet Yasawi in Anatolia. The followers of Yasawi were also known warrior darwish (santon) and with attached importance to morals of trade and enlightening women in Anatolia. Because of these characteristics had written works about Ahmed Yasawi and Yasawism from early period in Anatolia. Several studies have been made on the “Diwan al-Hikma” and Yasawism in the last period of the Ottoman Empire. It has been known that working many articles, papers and books about Yasawi in Turkey. In this article we offered some assessment of these studies about him in Turkey. Moreover I presented an extensive bibliography consists of researches made on Ahmad Yasawi. There are articles and papers that make assessment of those works on Yasawi in the western world, China, Kazakhstan, Uzbekistan (Tashkent) etc. However the absence of similar studies -yet- in this manner is a significant deficiency in Turkey. My main purpose in this study is removing this deficiency and providing a picture of the level of the work has been made on Yasawi.