Kentsel Korumada Müzelerin Rolü Üzerine Bir Araştırma: Mardin Müzesi Örneği

Abstract

Müzelerin tarihsel gelişim süreçlerine bakıldığında sahip oldukları bilgiden do layı dönemin toplumsal yaşam pratiklerinin, ekonomik, politik koşulların ve sosyo kültürel anlayışın belirmesinde etkin role sahip oldukları izlenebilmektedir. Birer eğitim kurumu misyonuna sahip müzeler, aynı zamanda kent kimliğini ve belleğini koruma bilincini geliştirmeye yönelik olarak toplumla organik bir bağ kurma amacıyla çalışmaları da bir zorunluluktur. Giderek yok olma sürecine giren ve karmaşık laşan tarihi kent toplumlarında organik bağ gerekliliği ve zorunluluğu daha da hissedilir olmaya başlamıştır. Özellikle ICOM’un alt komitelerinden olan “Kent Müzeleri Koleksiyon ve Ak tiviteleri Uluslararası Komitesi ICOM- CAMOC” ( International Council of Museums of Cities) tarafından kent müzeleri “kentin geçmişi, bugünü ve geleceğini yansıtan, kent kimliğinin güçlendirilmesini ve planlı bir şekilde gelişmesini amaçlayan bir müze mode li” olarak tanımlar. Tanımdan da anlaşılacağı gibi özellikle kent müzeleri, kentin en önemli aktörle rinin (kentlinin) kentsel yaşama yönelik katılımcı süreçlerinin güçlendirilmesi ve kenti korumaya dair tarihsel sürekliliğinin devam ettirilmesi açısından kurumsal bir dinamik tir. Bu çerçevede çalışmamızda, Mardin Müzesi’nin kentin geçmişini yansıtmanın ötesinde geleceğe yönelik projeksiyonlarda nasıl bir rol oynadığı somut verilerle ortaya konulacaktır. Mardin Müzesi’nin kentsel planlama ve kent kimliğini oluşturan tarihi bi leşenlerin yeniden üretim-dönüşüm projeleri ile tarihi kentsel alanda koruma bilincine ve tarihi kent kimliğine sahip çıkma bağlamında gerçekleştirilen çalışmaları irdelenecek tir. Çalışmada öncelikle Mardin Müzesinin tarihçesine kısaca değinilecektir. İkinci bölümde ise Mardin Müzesi’nin gerçekleştirdiği çalışmaları ve ileriki dönem projeleri hakkında bilgiler verilecektir. Sonuç bölümünde söz konusu proje ve çalışmaların çıktıları üzerine eleştirel bir yöntemle değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca kentsel mekanların korunmasına yönelik faaliyetler bağlamında çeşitli öneriler de sunulacaktır. Bu çalışma ile tarihi kimliğe sahip kentlerde müzelerin etkin rollerine vurgu yaparak işlevsel bir farkındalık yaratmak amaçlanmaktadır. Mardin Müzesi’nin kentsel sit alanında gerçekleştirdiği çalışmaları sunarak koruma ve kenti meydana getiren tarihi bileşenlerin yaşatılması açısından Türkiye’de benzer uygulamalara örnek teşkil edeceği düşünülmektedir.