Şeyh Gālib’in “Şarap” Redifli Gazelinin Redif-Anlam İlgisi Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada 18. yüzyılın önemli şairlerinden Şeyh Gâlib’in “şarap” redifli gazeli redif-anlam ilgisi ve gazelde anlam bütünlüğü açısından incelenecektir. Bu gazelde redif sadece ahenk unsuru değildir, aynı zamanda şiirin başlangıcından bitimine kadar şiire bir anlam bütünlüğü de kazandırır. Şeyh Gâlib, bu gazelde Arapça bir kelime olan “şarap”ı redif kelime olarak seçmiştir. Gazelin tamamında şarap ve şarapla ilgili unsurlardan bahsedilmiş, bu konuyla ilgili tasvir ve teşbihler yapılmıştır. Gazelin her beyiti kendi içerisinde bir anlam bütünlüğü oluşturmakla kalmamış, bunun yanı sıra takip eden diğer beyitler de bir alt anlam alanı oluşturmuşlardır. Yani gazelde ilk beyitten itibaren hem beyitlerde hem de gazelin bütününde redif etrafında teşekkül eden bir anlam bütünlüğü ve beyitler arası bir tamamlayıcılık söz konusudur. Şarap, klasik Türk şiirinin zengin anlam dünyasında çeşitli benzetme ve ilgilerle karşımıza çıkan önemli bir kavramdır. Hatta edebiyatımızda şaraptan, kadehten, meclisten ve sakiden gerçek veya tasavvufi anlamıyla bahseden saki-name diye bir tür vardır. Şarap ve onunla ilgili kavramların bu kadar önemli olduğu şiirimizde “şarap” redifinin kullanılması da gazel-anlam ilgisi açısından son derece önemlidir. Gâlib’in bu gazelinde “şarap” redif olarak kullanılmış; ancak kadehten, humardan, meclisten de çeşitli benzetmelerle bahsedilmiştir. Beyitlerin anlamları incelendiğinde tıpkı saki-namelerde olduğu gibi kelimelerin tasavvufi anlamlarına da işaret edildiği görülmüştür. Gazel bu hâliyle anlam bütünlüğünün ve geçişlerinin ustalıkla sağlandığı, şarapla ve onunla ilgili kavramların çeşitli benzetmelerle anlatıldığı bir saki-nameyi andırmaktadır.

In the present study, the "wine" rhymed ghazal of Şeyh Gâlib, one of the important poets of the 18th century, will be examined in terms of cohesion in ghazal and the relationship between redif and meaning. In this ghazal, redif is not only an element of harmony, but it also provides the poem with cohesion from beginning to end. Şeyh Gâlib chose the Arabic word for "wine" as the redif word in this ghazal. Wine and wine-related elements are mentioned throughout the ghazal in addition to descriptions and similes on the subject. Not only does each couplet form cohesion within itself, but the following couplets form a field of sub-meaning as well. In other words, from the first couplet, there is a complementariness between the couplets and a cohesion composed around redif in both the couplets and the overall ghazal. Wine is an important concept that is encountered in the rich semantic world of Turkish poetry accompanied by various metaphors and associations. Our literature even contains a genre called Sâkînâme, which mentions the concepts of wine, wine cup, gathering and cupbearer in a realor sufistic sense. The use of the redif "wine" in our poetry, which at tributes such an importance to wine and related concepts, is of importance in terms of the relationship between redif and meaning. In this ghazal by Gâlib, the word "wine" is used for rhyming, and a minimal sâkînâme is written by mentioning the concepts of wine cup, drowsiness sand gathering through various metaphors. When the meanings of the coupletsare examined, it is observed that the sufistic meanings of the words are also pointed out, as in the sâkînâme genre. In this form, the ghazal also resembles a sâkînâme in which cohesion and composition are masterfully established.