BAZI ŞİÎ TEFSİRLERİNDE BAKARA 196. AYETİN YORUMU BAĞLAMINDA KİMİ SAHABÎLERİN TEMETTUʿ HACCINI YASAKLADIĞI İDDİASININ KRİTİĞİ

Abstract

Bakara suresi 196. ayetin yorumu bağlamında Şiî müfessirlerden Tûsî, Tabâtabâî ve Mekârim Şîrâzî’in kendi tefsirlerinde, başta Hz. Ömer olmak üzere bazı sahabîlerin Kur’an ile sabit olan temettuʿ haccını yasakladıklarını ifade etmişlerdir. Bu müfessirler kimi sahabîlerin, ilgili ayetin hükmünü ortadan kaldırdıklarına veya onu neshettiklerine delalet eden birçok rivayet zikretmişlerdir. Onlar bu rivayetlere dayanarak söz konusu sahabîlerin gerçekten temettuʿ haccını yasakladıkları veya neshettikleri sonucunu çıkarmışlardır. Daha sonra bu sahabîlerin yaptıklarının yanlış olduğunu, böyle bir neshin mümkün olmadığını ispatlama çabasına girmişlerdir. Çalışmada önce bu müfessirlerin iddialarını dayandırdıkları rivayetler incelenerek sahih olup olmadıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonra da bu rivayetlerin, söz konusu ayetin hükmünün ortadan kaldırıldığına veya neshedildiğine delalet edip etmediği incelenmiştir. Yapılan araştırma neticesinde bu rivayetlerden bir kısmının zayıf, bir kısmının da yanlış anlaşıldığı sonucuna varılmıştır. Nesih kriterleri açısından bu rivayetlerin hiçbir şekilde neshe delalet etmedikleri, sadece maslahata mebni olan bir hükmü ifade ettikleri ve bunun da Kur’an nassına muhalif olmadığı anlaşılmıştır.

In the shi’i tafsirs of al-Tûsî, al-Tabâtabâî and Makârim Shîrâzî in the context of the interpretation of the verse 2: 196, it is seen that a number of companions notably ‘Umar express that they prohibited tamattu’ hajj which is proven in the Qur'an. These interpreters cite many narrations, indicating that a number of companions abrogated or repealed the provision of the related verse. On the basis of these narrations, they infer that these companions definitely prohibited or abrogated tamattu’ hajj. Then, they endeavor to prove that these companions made error and this kind of abrogation is impossible. In this study, the arguments of this claim of the above-cited interpreters are formerly examined. It is tried to determine whether these arguments are authentic or not. Thereafter, it is examined whether these narrations indicate the fact that the provision of the verse is abrogated or repealed or not. In conclusion of the study, it is resulted that some of these narrations are weak and some of them are misunderstood. In terms of abrogation criteria, it is understood that these narrations never indicate abrogation but they merely express a provision based on public interest and this is not in opposition to the text of the Quran.