Gilles Deleuze'de sanat ve sanatın kavramlarla ilişkisi

Abstract

Deleuze'ün estetik düşüncelerinden hareketle sanatı bir bilme ve kavrama biçimi olarak ortaya koymaya çalıştığımız bu çalışmada başta Deleuzecü edebiyat ve dil anlayışından hareketle felsefenin dünyayı kavramsal açıdan açımlayıp anlamlandırma çabasına benzer bir çabanın yazınla icat edilen üsluplarla ve dil biçimleriyle de mümkün olabildiğini ve bu çerçevede sanatçının ve edebiyatçının kurmacasında yeni dünya ve birey durumlarını yaratırken düşünürün kavramını icat ettiği doğa ve toplumsal alanı paylaştığından, felsefenin kavramsal ve mantıksal işinin yazın cephesinden farklı bir boyutunu ortaya koyduğunu gösterdik.Aynı şekilde sanatın durumları, algıları ve nesnel gerçekliği duyumsama düzeyinde yeniden var ederken; kompoze ettiği faklı nesneleri, güçleri, doğa durumlarını ve toplumsal yaşamı bir araya getirme ve uyumlulaştırma işleminde yine sanatçının kompozisyonla ortaya koyduğu işleminin düşünürün kavramsal çabasıyla ortak yanlarını sergiledik.Dolayısıyla birinci bölümde göstergenin ve edebiyatın bir iz ya da nesnel gerçeğin bir yansıması olmadığını bunu alımlayan bireyin ve sanatçının gerçek bir deneyim olarak göstergeleri bir felsefeci ve bilimci olarak tanımlayıp dönüştürebildiğini bu dönüştürme işinin yeni kavrama ve algılama biçimlerini yarattığını da gösterdik. İkinci bölümde ise duyumsamanın pasif bir şekilde yapılmadığını duyumsayan bireyin duyumsanan dünyanın güçleriyle etkin bir ilişki içerinde deney yaptığını bu deneyler sonunda ortaya konan sanat eserlerinin kompozisyon işlemi, yine ortak toplumsal alan ve algılama düzeyinin içinden yapıldığı için felsefeninki gibi kavramsal olmayan ama kavramın imal ediliş biçimine benzerliğini ve bağlantısı ortaya koyduk. Felsefede bir kavram icat etmek için kavramı oluşturacak sorunların, algılama ve anlama tarzlarının bir araya getirilip yeninden formüle edilmesi bir düzenleme ve kompoze işini gerektirirken, sanatçının duyumsanan dünyanın yeni bir görüsünü ve algılanmasını yaratmaya çalışırken aynı şekilde birbirinden faklı malzeme, gösterge ve imajı kompozisyonda birleştirdiğini ve bu iki işlemin ortak bir soyutlama ve deneyimleme alanında gerçekleştiğini ortaya koyduk.This works is based on Deleuze's notion of art as a form of knowing and conceptualization. Departing from Deleuzean understanding of literature and language it is proposed that an inquiry such as philosophy, which aims at a conceptual explicating and construing the world, is possible only through inventing linguistic styles and forms of language. While an artist or author invents a new world and its individual situations in her fiction, the philosophical concepts of nature and social environment invented by the thinker reveals the conceptual and logical aspects, and thus a different facet of the world. While we show that art re-invents situations, perceptions and the objective reality at the level of sensation, we also reveal the commonalities between the thinker's conceptual inquiry with the artist's re-invention of new objects, forces, natural situations, and social life through and within her composition. To this end, in the first chapter it is proposed that signs and literature are not footprints or reflections of the objective reality; rather, both the addressee and the artist experience the signs and the artefact so that the very signs are transformed, which in turn yield new forms of conceiving and perceiving the world—a conceptual activity reminiscent of those of the scientist and the philosopher. In the second chapter it is discussed that perception is not passive; the perceiving individual interactively experience the perceived world. The consequent effort for composing works of art, thus, is realized within the framework of the newly invented social realm; this being so, artefacts are not conceptual as the inventions of philosophy but are conceptual end-products. The process of concept-creation in philosophy requires unifying and composing forms of understanding and perceiving the problems that are constituent of the concept; similarly, in the process of creating a new appearance and perception of the world of the senses the artist compose and unify different material, signs, and images. It is proposed that both philosophical and artistic compositions are realized within a common realm of abstraction and experience.