FARKLI FIKHÎ HÜKÜMLERİN TEZAHÜRÜNDE HADİSLERİN ROLÜ: GAYLÂN B. SELEME RİVAYETİ ÖRNEĞİ

Abstract

Bu çalışmada, Gaylân b. Seleme’nin Müslüman olduğunda on kadınla evliyken, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) kendisine hanımlarından dördünü tutmasını, geri kalanları da boşamasını emrettiği rivayet ele alınmıştır. Bu bağlamda söz konusu rivayetin sıhhati ile ilgili yapılan tartışmalar ve buna bağlı olarak fıkhî hükümlere değinilmiştir. Zira Müslüman olmadan önce dörtten fazla kadınla evli olan kişinin durumu ile ilgili birbiriyle çelişen iki farklı görüş öne sürülmüştür. Birinci görüşe göre bu durumda olan kişi, Müslüman olduktan sonra hanımlarından istediği dördünü yanında tutacak; diğerlerini ise zorunlu olarak boşayacaktır. İkinci görüşe göre eğer birden fazla kadının nikâhı bir akitte kıyılmışsa bütün kadınların nikâhları geçersiz olur ve boş olurlar. Ancak kadınların nikâhları farklı akitlerde kıyılmışsa o zaman kişinin ilk dört hanımını tercih etmesi diğerlerini ise boşaması gerekmektedir. İmam Şâfiî başta olmak üzere bazı âlimler Gaylân b. Seleme rivayetinden hareketle birinci görüşü; İmam Ebû Hanife gibi bazı âlimler ise söz konusu rivayeti muallel kabul etmiş ve ikinci görüşü savunmuşlardır.

In this study, narrative about Ghaylān b. Salama was married to ten women when he became a Muslim. Thereupon the Prophet (pbuh) ordered him to stay married to four of his wives and divorce the rest. In this context, the current debates on the accuracy of the narrative and the related Islamic jurisprudential provisions are discussed. Because two contradictory opinions were asserted regarding the situation of the person who married more than four women before becoming a Muslim. According to the first opinion, a person who is in this situation will keep four of his wives after he becomes a Muslim and will divorce the others. According to the second, if the man gets married more than one woman under a single contract, all women's marriage will be invalid, and they will be divorced. However, if they are married under different contracts, then the person should prefer the first four women and divorce the others. Some scholars, Imam Shafi'i in particular, defended the first opinion, whereas the others such as Imam Abu Hanifa, accepted this narrative as defected and defended the second opinion.