İslâm Bilim Paradigmasının Oluşum Safhalarının Belirlenimi Üzerine: Bir Deneme Teşebbüsü

Abstract

Bu makale, İslâm bilim paradigmasının, dünyagörüşü (VII. YY.-halen), bilim cemiyeti (VIII-IX. yy.), sorunlar (IX-X. yy.) ve paradigmanın ortaya çıkışı (X. yy.) olmak üzere dört safhada teşekkülünün tamamlandığına yönelik taslak bir çerçeve teklif eder. Bu teklifte dünyagörüşü, paradigmanın her safhasında dinamik bir şekilde mevcut olup bilim cemiyetinin araştırmalarına yön tayin ettiği gibi bunlara işlevsel soyut bir zemin oluşturur. Bilim cemiyeti, dünyagörüşünün ilham ve sevk edici telkin ve talimatlarından güç alarak sürdürdüğü bilimsel araştırmalarla paradigmanın oluşumuna katkı sağlayarak onun lokomotifini oluşturur. Sorunlar safhası, paradigmanın oluşum sürecinde dâhili tezahürleri olmasının yanında esasen bilim cemiyeti ve önceden süregelen paradigma arasındaki meydan okuyuşu/kriz durumunu bütünleyen süreci karşılar. Son olarak bu çalışma İslâm bilim paradigmasının, bilimsel süreç dâhilinde, dünyagörüşü etrafında kümelenen bilim cemiyeti tarafından başvurulan yöntemlerin (birliğinin) ve yapılan tedvîn-tasnif-tertip işlemlerin nezaretinde ve sorunlar safhasının akabinde teşekkülünden söz etmenin imkânını takdim eder.

This article proposes a draft framework for the completion of the formation of the Islamic scientific paradigm on four aspects be on the point of being worldview (7th cent.-present), scientific society (8-9th cent.), problems (9-10th cent.) and the emergence of the paradigm (10th cent). It proposes a draft framework for completion in phases. In this proposal, the worldview is dynamically exists in every phase of the paradigm, not only guiding the research of the scientific community but also forming a functional abstract ground for them. The scientific community forms its locomotive by contributing to the formation of the paradigm with the scientific research it carries on by being powered by the inspiration and guiding suggestions and instructions of its worldview. The problems phase, besides having internal manifestations in the formation process of the paradigm, essentially meets the process that integrates the challenge/crisis situation between the scientific community and the pre-existing paradigm. Finally, this work presents the possibility of talking about the formation of the Islamic scientific paradigm, within the scientific process, under the supervision of the methods (unity) applied by the scientific community clustered around the worldview and the formation-classification-arrangement procedures and after the phase of the problem.