Kirdkî de perwerdeyê erjan, estanekanê mintiqaya Licê ser o tesnîfêk

Abstract

Bu çalışmanın amacı Lice mıntıkasından derlenen Zazaca masallarda yer alan değerlerin tespit edilerek bu değerlerin analiz edilmesidir. Masal geçmişten günümüze anlatılagelerek yaşamını sürdürmektedir. Bu özelliği ile toplumların yaşam dönemlerini ve değer yapılarını açık veya örtük bir şekilde içinde barındırır. Başka edebi ürünlere nazaran masal varlığını sadece yazılı olana dayandırmaz. Her ne kadar günümüzde modern masal ürünleri yaygın olsa da masallar nesilden nesile anlatım yoluyla yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Zazaca masallar da anlatılagelen ürünler olup, halen de yetişkinler tarafından çocuklara anlatılarak varlığını sürdürmektedir. Zazaca masallar da diğer dillerde söylenen masallar gibi zaman içerisinde toplum dinamiklerini, değerlerini, kültür ve coğrafyasını içinde barındırarak günümüzde var olmaktadır. Masal, geleneksel bir üründür ve toplumların hafızalarını oluşturan başlıca etmenlerden biridir. Bu çalışmanın amacını oluşturan Zazaca masallarının incelenmesi kapsamında saha çalışmaları yapılmış, masallar ses kayıt yönetimi ile kayıt altına alınmış, sonrasında ses kayıtları deşifre edilerek metin haline getirilmiştir. Diğer yandan başkaları tarafından derlenen veya basımı yapılmış kaynaklardan elde edilen masallar incelenmiş ve masallarda toplum dinamikleri olarak kabul edilen değerler tespit edilmiştir. Çalışmanın metodu olarak saha çalışmalarıyla derlenen ve başkaları tarafından derlenerek basımı gerçekleştirilen dokümanlar taranarak bu dokümanlardan on altı değer ve on altı antideğer tespiti yapılmıştır. Çalışmada bu değer ve anti değerlerin tasnifi yapılmıştır. Tespit edilen değerler ve anti değerler tanımlanmış ve hangi olaylarla dile getirildiği belirtilmiştir. Bu çalışmayla masalların örtük ya da açık bir şekilde içlerinde barındırdıkları değerlerin bilinçli veya bilinçdışı gelecek nesillere aktarıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışma belirlenen aktarım yolunun bir değerler eğitimi şeklinde geliştirilmesi için öneri sunmaktadır.

This study aims to identify the values in Zaza tales compiled from the Lice region and analyze these values. The tale continues to survive by being told from the past to the present. With this feature, it explicitly or implicitly includes the life periods and value structures of societies. Compared to other literary products, fairy tales do not base their existence solely on what is written. Although modern fairy tale products are common today, fairy tales have survived through storytelling from generation to generation. Zazaki tales, like tales told in other languages, exist today by incorporating social dynamics, values, culture, and geography over time. Fairy tales are a traditional product and one of the main factors that form the memories of societies. Field studies were carried out within the scope of examining Zazaki tales, which constitute the purpose of this study. The tales were recorded with voice recording management, and then the voice recordings were deciphered and turned into text. On the other hand, fairy tales obtained from sources compiled or published by others were also examined, and the values accepted as social dynamics in the tales were determined. As the method of the study, documents compiled through field studies and compiled and published by others were scanned, and sixteen values and sixteen anti-values were determined from these documents. In the study, these values and anti-values were analyzed. Detected values and anti-values are defined, and the events in which they are expressed are stated. With this study, it has been determined that the values contained in fairy tales, implicitly or explicitly, are transferred to future generations, consciously or unconsciously. This study offers suggestions for developing the determined transmission path as a value education.