MARDİN MÜZESİ’NDE BULUNAN 17.-19. YÜZYIL GÜMÜŞ BİLEZİK ÖRNEKLERİ

Abstract

Anadolu coğrafyasında tarih öncesi çağlardan günümüze kadar maden işlemeciliği ve takı sanatı alanında önemli el sanatlarının üretildiği bilinen bir gerçektir. Çeşitli malzemelerden üretilen el sanatları arasında gümüş madeni takı, sikke, gündelik eşya, savaş aletleri üretiminde kullanılan değerli bir maden olmuştur. Takılar, el sanatları içinde büyük bir hassasiyetle çalışılan, sembolik anlamlar taşıyan, nazara karşı koruma sağladığı düşünülen ürünlerdir. Gümüş işlemeciliği alanında merkez konumundaki Mardin, hem Artuklu, hem de Osmanlı Döneminde bu özelliğini devam ettirmiş ve bu kentte her dönemde önemli eserler üretilmiştir. Çalışmamızda da, Mardin Müzesine satın alma yoluyla gelmiş 17.-19. yüzyıllara ait gümüş bileziklerden yedi tanesinin kataloğu oluşturulmuştur. İncelediğimiz örneklerden bazıları müzede bulunan teşhir salonlarının yetersizliği sebebiyle depolarda muhafaza edilmektedir. Örneklerin, malzeme ve teknik, ölçü, müzeye geliş yolu ile ilgili bilgiler verildikten sonra ayrıntılı tanımları yapılmıştır. İncelenen örnekler üzerinden Mardin’de 17.-19. yüzyıl gümüş bilezik üretimine, form ve biçim ile süsleme özelliklerine yönelik değerlendirmeler ortaya konulmuştur. Yaptığımız incelemeler sonucunda 17.-19. yüzyılda bilezik modasında süslemelerde ajur tekniği, kabartma, kakma, kazıma, savatlama teknikleri tek tek kullanılmakla birlikte birden fazla tekniğin beraber de kullanıldığı görülmüştür. Bu konunun seçilmesinin sebebi Mardin Müzesinde sergilenen takıların katalog çalışmasının daha önce gerçekleştirilmemiş olmasıdır. Bu çalışmanın Mardin Müzesinde bulunan diğer el sanatlarına literatür ve bilimsel çalışmalar açısından örneklik teşkil edeceği düşünülmektedir.

It is a known fact that the most important handicrafts in the fields of metalwork and jewellry art have been produced in Anatolia from prehistoric times to the present. Silver has been a valuable mine used in the manufacture of jewelry, coins, everyday objects and munitions. Jewelries are symbolically imbued objects that are exclusively designed and believed to protect against evil eye. Mardin preserved its central position in silverwork both during the Artuklu and Ottoman Eras, and important works were produced in the city. This study catalogs seven of the 17 th -19 th century silver bracelets that ended up in the Mardin Museum. Some of the samples are stored in warehouses due to the limited number of exhibition halls in the museum. The samples were described in detail, after giving information about the materials, techniques and measurements used in them and about how they ended up in Mardin Museum. Forms, shapes and decoration features used in silver bracelet making in Mardin between the 17 th and 19 th centuries were evaluated. Results show that hemstitch, embossment, inlay, engraving and niello techniques were used individually or together in the 17 th -19 th century bracelet ornaments. The rationale of this study is that the jewels exhibited in Mardin Museum have not been cataloged before. We believe that this study will pave the way for further studies on other handicrafts in Mardin Museum.