Alıcı, Mehmet

This item is non-discoverable

Alıcı, Mehmet

Name Variants

Alici, M.
Alici, Mehmet
ALICI, Mehmet
Mehmet Alıcı

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü

Status

Former Staff

Full item page

Sustainable Development Goals Report Points

SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.

Scholarly Output

9

Articles

6

Citation Count

0

Supervised Theses

2 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 9 of 9

Zendig-Dehr İlişkisi: Kureyşli Zındıkların Zaman ve Ahiret Algısı
(2016) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Bu çalışma, Kuran-ı Kerim'de dehr/zaman kavramı bağlamında ahiretin olmadığını iddia eden kimi müşriklerin zending/zındık olarak tanımlanmaları arasında bir ilişkinin varlığını tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Bu dünya hayatından başka bir hayatın olmadığın ileri süren müşriklere göre, her şey dehr/zaman içinde yok olmaya mahkumdur ve ikinci bir hayat söz konusu değildir. Bu anlayışa sahip Kureyşli müşriklerin zındık olarak tanımlanması, kökeni İslam öncesi İran'ın dinî geleneklerine dayanan zendig kavramının önemini arttırmaktadır. Mecûsî geleneğinde tarihsel süreç içerisinde Mani ve Mazdek için kullanılan zendig kavramı, sonraları ana mecra dini düşünceden sapan kişiler için de söz konusu olmuştur. Sâsânîlerin Arap yarımadasındaki varlığıyla bilinir gelen bu kavramın cahiliye Arapları için ne anlama geldiği önem arz etmektedir. Bu çalışma zendig-dehr ilişkisinin imkanını sorgulamaktadır.
Şinasi Gündüz, İslam ve Sâbiîlik
(Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 2018) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Ülkemizde gnostik gelenekler konusunda yetkin çalışmalara imza atan ve gnostik düşüncenin akademik çevrelerde bilinmesini sağlayan Şinasi Gündüz, son kitabıyla hem gnostik bir gelenek olarak Sâbiîliğin temel hareket noktalarını arz etmekte ve hem de İslam’la bir karşılaştırma yaparak oryantalist iddiaların sağlam bir zemine oturmadığını açık etmektedir. Gündüz’ün İslam ve Sâbiîlik başlığıyla kaleme aldığı bu çalışma başta konuya ilgi duyan genel okur kitlesine hitap etmektedir. Bununla birlikte özellikle ilahiyat alanında bu hususta araştırma yapan akademisyenlere konuya ilişkin doğru bilgiyi vermeyi hedeflemektedir. Müellif, oryantalistlerin iki gelenek arasındaki benzerlik iddialarını ve pozitivist perspektifi tartışmaya açmaktadır. Bunu yaparken de her iki dinî geleneğin temel kaynaklarından hareket ederek konunun daha iyi anlaşılması açısından karşılaştırmalı bir yöntem uygulamaktadır.
Citation - WoS: 0
From Aryanem Vaejah To Iran:the Historic and Etymologic Adventure of a Concept From Zoroaster To Early Islamic Era
(Ilahiyat Bilimleri Arastirma Vakfi, 2022) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
This study discusses the evolution and expansion of the concept of Iran in the historical process. The concept of Iran covering different layers of meaning and reflecting different intonations of the three dynasties (Persian, Parthian, and Sasanian) is examined with relation to geographical, religious, political and national theme/dimensions. Afterwards, it is explored how the concept of Aryan/Iran, which found its existence beyond a fictional claim, was perceived in the Islamic period. This study elaborates the etymological adventure of Iran, whose conceptual structure has changed and transformed in the process. The data of the religious literature consisting of the Avesta and its interpretation of the Zends and the royal inscriptions, inscriptions and classical sources from Persians to Sasanians shed light on the main theme of this study. Aryanem Vaejah, a region where the Aryan race lives and mentioned in religious literature, especially in Avesta, has transformed over time into Eran/Iran with some phonetic changes. In addition to referring to a geographical space, this concept also refers to an ethnic origin and people living in this place, and a religious context. This word is also frequently mentioned in the context of the lineage and geography on which Zoroaster and the mythological dynasties (Pesdadian-Kayanian) lived and that related to him in Avesta literature. So that Aryanem Vaejah, the first piece of land created by Ahura Mazda, is also depicted as the homeland of the first created beings; for example, the first human Gayomard. Aryans, on the other hand, represents the elite generation who did not leave the sacred geography of Gayomard.The distinguished inhabitants of the holy place, the Aryans are mentioned as the ancient ancestors of the founding kings of the Persian empire beyond the religious literature narrative. Although it has gained a set of meaning expanding from Persians to Sasanians, this concept, which was constructed in a mythological language, does not go beyond the ethno-religious emphasis and accompanying geographical determination for Persians. Even if this term is a key concept at revealing the dominance of ancient dynasties, it remains inadequate in reflecting the color of the political orientation of the Persians. The disappearance of the Persian empire from the stage of history with the campaign of Alexander the Great marks a silent period regarding the concept. Despite the fact that the Parthians regained dominance in the Iranian geography, the concept of Aryan/Iran has merely mentioned in the ethno-religious context. The role of the Hellenistic influence in the emergence of such an approach should not be denied. In this respect, the full expansion of the projections of the concept on the ethno-religious and geopolitical meanings takes place in the Sasanian period.Although it contains geographical, political, national and religious dimensions, the concept, which is mentioned in a lower tone with reference to the ancient past of the Persians, attains its four-layered structure with the Sasanians. The theo-political context, founding the philosophy of the Sasanians, enables the term Aryan/Iran to be recirculated with its derivatives (Er(an), An-Eran, Eranshar). The fact that the founder kings (Ardasir I, Sapur I) established a close bond between religion and political authority and gave a central position to the concept of Iran by leaning on the ancient past, reveals the ethno-religious dimension of the term. The connection of Ardasir's lineage to the mythological Kayanian dynasty, which embraced Zoroastrianism through Sasan, appears as a ground of legitimacy for Aryan origin. This point of view regarding the existence of ethnicity with religious identity/belonging turns into the basic building block of Sasanian geopolitics. Hence, the Iranian and non-Iranian distinction (Eran, An-Eran) is also strengthened by the Sassanid interpretation of the Avesta, the Zand texts, and is discussed in relation to both ethnic and religious contexts. In this respect, dominating of non-Iranians and hegemonizing the Iranian geography (Eranshar) become the discourse of Sasanian geopolitics. In other words, the word Iran, which is the embodiment of the Sasanian founding thought, is the key concept of geography, political sovereignty, religious identity, and ethnic origin. As a matter of fact, Iranian and its derivative terms, which are loudly voiced from royal inscriptions to coins minted, give clues to the Sasanian founding philosophy.The semantic net constructed by Iran and its derivative terms, in which the Sassanian Empire found its existence on the political plane with ethno-religious toning, loses its contextual framework with the Islamic conquests. So that this conceptual framework, which was heavily used by the Sasanians, lost its political ground concurrently with the Islamic conquests. The religious teaching that feeds the concept rising from an ancient and sacred past is also affected by this loss. The voices of the founding words of the defeated political power is lowered with the domination of Islam. For this reason, the Iranian conceptual framework is neglected in the early Islamic records. Instead of the concept that gives color to the Sassanid domination with all its layers of meaning, concepts such as MODIFIER LETTER LEFT HALF RINGAjam and Fars/Furs are started loudly to be expressed. Thus, the key concepts of Sasanian historiography become words that no longer have a political meaning for Muslim scholars, but words used in the past and limited to that period. The semantic pattern of the term Iran, which came into circulation slowly after the 11th century, when modern Persian began to form, becomes a means of emulating the pre-Islamic period.
S?s?n? İmparatorluğu’nun Erken Döneminde Hıristiyanların Konumu ve İlk Sinodlar
(2015) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Hıristiyanlık, S?s?n? coğrafyasında 5. yüzyıldan itibaren yayılmış ve kurumsallaşmaya başlamıştır. Bu çalışmada, Hıristiyan nüfusun ?r?nşehr olarak adlandırılan S?s?n? topraklarında kademeli bir şekilde artması, S?s?n? devletinin zaman zaman farklılaşan Hıristiyanlık algısı ve Hıristiyanların verdiği tepkiler konu edilmektedir. Araştırmanın kapsamı, ?r?nşehr’de yaşayan Hıristiyanlar ve Hıristiyanlık adına ilk kurumsallaşma örnekleri olan M?r İs??? (410) ve devamındaki M?r Yahballaha (420) ve M?r Dadişo (424) Sinodları ile bu kurumsallaşma karşısında S?s?n?lerin tutumu ile sınırlıdır. Aynı çerçeve içerisinde dinin siyaset üzerindeki etkisinin Roma-S?s?n? ilişkilerine ne ölçüde yansıdığı sorusuna cevap aranmaktadır.
Citation - WoS: 0
Citation - Scopus: 0
Perception of Islam in Zoroastrian Zand Literature
(Bursa IlahIyat Foundation, 2017) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
This study analyses the perception of Islam presented in Zand literature, namely, the exegetical literature of the Zoroastrian tradition that gradually lost power as a result of Muslim conquests. Zand texts, which grew during the Sasanian era and indicate a lively theological discourse, were codified and took their final form after the Muslim conquests. Zand literature talks about Islam and Muslims in an implicit manner by means of concepts such as Tāzīg (Arab) Ag-dēnīh (evil/superstitious religion). Written for guiding Zoroastrian clergy in every subject, including theology and morals, these texts have a biased and negative attitude towards Islam and Muslims. Zands initially interpret Muslim conquests in an apocalyptic sense and emphasize that the end of world is near and consequently that evil reigns now. On the other hand, due to the obligation of living together with Muslims, Zands advise minimizing relations with Muslims in daily life. They present objections to the doctrinal attitude of Islam and aim at preserving the religious status of Zoroastrians. This paper stresses the view of the Zoroastrian tradition regarding Muslim conquests, the eventual coexistence experience and Islamic theology within the framework of Zands. © 2017 Bursa I˙lahiyat Foundation.
Kur'an-ı Kerim'de Yahudiler için Kullanılan Kavramların Bağlamsal Açıdan İncelenmesi
(2024) Alıcı, Mehmet; Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
İslâm'ın kutsal kitabı Kur'an-ı Kerim, dinler tarihi açısından önemli bir kaynak olsa da bir dinler tarihi kitabı değildir ve dini gelenekler hakkında bilgi vermeyi amaçlamamaktadır. Fakat Kur'an, tevhid mesajını açık bir şekilde ortaya koyarken farklı inanç sistemlerinden bahsetmektedir. O halde Kur'an, geçmiş toplumlara dair bilgilerle beslenen mesajı, muhataba aktarırken tarihi gerçekliği esas almaktadır. Bu sebeple Kur'an'ın da ismen bahsettiği kadim bir dini geleneğe sahip olan Yahudiliğin bu açıdan incelenmesi gerekmektedir. Bilindiği üzere Kur'an, Yahudileri tanımlamak üzere İsrâil, Ben-i İsrâil, Ellezîne Hâdû, Hûden ve el-Yehud gibi farklı isimlendirmeler kullanmaktadır. Bu çalışma, Kur'an-ı Kerim'in açıkça ortaya koyduğu ancak çeşitli İsrâiliyat anlatıları sebebiyle anlam kaymalarına uğrayan isimlendirmeler arasındaki olası farklılıklar üzerinde durmaktadır. Kur'an'ın kavram hassasiyeti ve tarihi gerçekliği mesaja kurban etmediği düşünüldüğünde Yahudiliğin tarihsel sürecinin isimlendirmeler üzerinden tespit edilmesi olasıdır. Ayrıca Kur'an'da 'İsrâil' kavramı iki ayette (Âl-i İmrân 3/93; Meryem 19/58) yalın olarak geçmektedir. İsrâiliyat etkisinin görüldüğü İslam kaynakları, İsrâil sıfatının/isminin Hz. Yakup olduğuna ittifak etmektedir. Ancak ayetlerin siyak ve sibakı bunu zorunlu kılmamaktadır. Kur'an-ı Kerim'in İsrâil kavramını hangi anlamda ve kim için kullandığı açık değildir. Hz. Yakup'un İsrâil olma olasılığı dolaylı veya doğrudan Tevrat'ta bu konuya ilişkin sunulan bilgiler sebebiyledir. Söz konusu bu çalışma, Kur'an metni merkeze alınarak İsrâil ismine, Ellezîne Hâdû, Hûden, el-Yehud kullanımlarına dair yeni bulgulara ve yorumlara yer vermektedir.
Erken dönem Hıristiyanlıkta Meryem'in teolojik konumu
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Alıcı, Mehmet; Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Meryem, Hıristiyan düşüncesinde teslisten sonra en çok bahse konu edilen kutsal bir figürdür. Meryem'e dair günümüz Hıristiyanlarının inançları Hıristiyanlık tarihi boyunca gelişip değişime uğrayarak şekillenmiştir. İznik (325) ve Efes (431) Konsillerinden sonra, Meryem'in Tanrı Annesi kabul edilmesiyle ona tapınmaya kadar götürülen Meryem kültü Hıristiyanların dini yaşamlarında, sanat ve kültür hayatlarında etkili olmuştur. Yüzyıllar boyunca birikerek şekillenen Meryem kültünü oluşturan helenistik unsurlara dair çok sayıda çalışma yapılmış ve antik dünyanın tanrıça tasavvurlarının Meryem kültüne etkilerini ele alan araştırmalar yoğun şekilde çalışılmıştır. Buna karşın erken dönem Hristiyanlıkta Meryem'in konumunun ne olduğu konusu önemini hala korumaktadır. Meryem'e dair bu inançların ortaya çıkmasından önce miladi birinci, ikinci ve üçüncü yüzyıllarda Meryem'in Hıristiyan akidesindeki konumu ve Hıristiyan cemaatin nazarındaki yerinin ne olduğu konusu açıklığa kavuşmamıştır. Bu tez çalışmasında kanonik ve apokrif İnciller, kilise babalarının görüşleri, konsiller, Meryem'in erken dönem Hıristiyan teolojisindeki konumu çerçevesinde bahse konu edilmektedir. Henüz Hristiyan adının yeni kullanılmaya başladığı söz konusu dönemde İsa'nın takipçileri olarak zikredebileceğimiz ilk Hıristiyanların Meryem'e bakışları tespit edilmektedir. Bu yolla Meryem'in erken dönem Hıristiyanlıktaki teolojik konumunun İncil metinlerinden konsillere doğru geçirdiği değişim ve dönüşüm sürecine ışık tutulmaktadır.
Citation - Scopus: 0
Mecūs Kavramının Tarihsel Arka Planına Işık Tutmak: Cahiliye Döneminden Risalete Arap Yarımadası’nda Sāsānī Varlığı
(Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2022) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Bu çalışmada Cahiliye döneminden risalete Sāsānīlerin Arap Yarımadası’ndaki dinî ve siyasi varlığı, Kur’an-ı Kerim’in bahse konu ettiği mecūs kavramının tarihsel arka planına temasla irdelenecektir. Bu çerçevede Cahiliye Arabı’nın İran/Pers kültür havzasıyla münasebetinin boyutu, mecūs kavramının odağa alınmasıyla tartışılacaktır. Bu kavramın oluşum sürecinde Ḥīre’nin ve Güney Arabistan’ın Arap-Pers etkileşimindeki kayda değer rolüne temas edilecektir. Özellikle Sāsānī hakimiyetinin Arap Yarımadası’na bakan yüzü olan Ḥīre’nin konumu, kültürel etkileşimin zemini olarak öne çıkmaktadır. Bu yolla Sāsānīlerin bu coğrafyadaki kadim tarihine ışık tutulurken mecūs ifadesiyle dinî bağlama işaret edilecektir. Böylelikle Kur’an’ın kullandığı mecūs kavramının Cahiliye Arabı’nın zihin dünyasında bir karşılığının olduğu ve dolayısıyla Sāsānīlerin dinî anlayışının Arap Yarımadası’nda bu kavram üzerinden varlık bulduğu ortaya çıkarılacaktır. Aynı zamanda risalet sürecinde Mecūsīlere ilişkin onların da Ehl-i kitap gibi kabul edilmeleri hususu, Cahiliye Arabı’nın anlam dünyasıyla arz ettiği paralellik açısından bahse konu edilecektir.
Şehristânî’nin “el-mecûs” tasnifininmecûsî kutsal metinlerinden hareketle tahkiki
(2014) Alıcı, Mehmet; Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü
Bu makalede Şehristânî’nin el-Milel ve’n-nihal isimli eserinde “el-Mecûs” başlığı altında yer alan bölümün Sâsânî dönemi Mecûsî yorum geleneği olarak bilinen Pehlevî metinleriyle (Zendler) bir karşılaştırılması yapılacaktır. Bu noktada Şehristânî’nin Mecûsîlik kapsamında tasnif ettiği grupların temel iddialarına yönelik olarak naklettiği bilgilerin Sâsânî dinî edebiyatında yer alan bilgilerle ne ölçüde örtüştüğü sorusuna cevap aranmaktadır. Bu şekilde Şehristânî özelinde XII. yüzyılda Mecûsîlik hakkında Müslüman yazarların İslâm öncesi İran dinî geleneği hakkında sahip olduğu tasavvura ulaşmak hedeflenmektedir.