Ergün, Zülküf

Ergün, Zülküf

Job Title

Öğr. Gör.

Main Affiliation

Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı

Status

Current Staff

Full item page

Sustainable Development Goals Report Points

SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.

Scholarly Output

20

Articles

16

Citation Count

0

Supervised Theses

2 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 20

Rojen Barnas û temayên sıyasî dı helbestên wî de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Ergün, Zülküf; Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Önemli Kürt şairlerinden biri olan Rojen Barnas modern bir dönemde şiire başlamıştır. Başlangıçta Türkçe şiirler yazan şair, daha sonra siyasî düşüncelerinin olgunlaşmasıyla Kürtçe şiire yönelmiş ve Tîrêj (Işın) dergisiyle birlikte Kürtçe şiirleri yayınlanmıştır. Şiir dışında düz yazıda eser vermiş olsa da daha çok şiiriyle öne çıkmış ve özgün bir şair olarak ses getirmiştir. Li Bandeva Spêde (Şafakta), Heyv li Esmanê Diyarbekirê (Diyarbakır Semalarında Ay), Milkê Evînê (Aşk Yurdu) ve Yelda (Yelda) şiir kitaplarıdır. Rojen Barnas modern Kürt edebiyatında ele aldığı temalar açısından önemli bir yer tutmuştur ve bu temalarla Kürt şiirine sade bir ses ve güzel bir renk katmıştır. Her ne kadar farklı temalar üzerinde durmuşsa da bazı temalarda daha ısrarcı davrandığı görülmüştür. Bizi bu çalışmaya iten sebeplerin başında şairin ele aldığı bu temalar gelmektedir. Bu çalışmayla şairin yoğunlaştığı siyasi temaları gözler önüne sermeye çalıştık. Rojen Barnas'ın hayatında meydana gelen tüm olaylar, ele aldığı temalar üzerinde etkili olduğu için çalışmamızda yaşamını her yönüyle vermeye çalıştık. Bununla, hayatı ve şiiri arasındaki ilişkiyi belirttik ve aynı zamanda şairi bu siyasi temalara yönelten sebepleri ortaya serdik. Bundan dolayı da ikinci bölümde, Barnas'ın şiirlerinde öne çıkan siyasi temaları belirledik ve şiirlerinden örnekler vererek şiirlerinde öne çıkan siyasi temaları tahlil ettik. Bundaki amacımız Barnas'ın Kürt şiiri içindeki konumunu belirlemektir. Neticede; Barnas'ın, şiirlerinde ulusçuluk teması ve ulusçulukla ilgili konular üzerinde daha çok yoğunlaştığını gördük ve politik bir şiir yazdığı sonucuna vardık.
Kurmanci Kürtçesinde Zarf ve Zarf Öbeklerinin Oluşumu ve Yazılış Biçimleri
(2024) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
ÖZ Bir dilin yazım kurallarının belirlenmesi o dilin standartlaşması için yapılan dil planlamasının önemli unsurlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu husus Kurmanci Kürtçesinde hala devam etmekte olan bir süreç olup daha el atılmamış birçok konunun olduğunu bilmek gerekir. Zarfların ve zarf öbeklerinin oluşumu ve yazım biçimleri de bu konulardan birisi olup hakkıyla tartışılmamıştır. Biz bu çalışmada zarf çeşitleri alt başlıkları altında Kurmanci Kürtçesindeki zarfların hem envanterini çıkarıyoruz hem de oluşum ve yazım biçimleri konusu üzerinde duruyoruz. Bütün bunları yaparken Kurmanci Kürtçesinin eski ve yeni kaynaklardan yararlandığımızı ve bölgesel ve ağızsal farklılıkarı da göz önünde bulundurduğumuzu belirtmekte yarar vardır. Bu çerçevede her bir zarf türünün farklı yazım biçimlerini tespit ettikten sonra yazı dilindeki standart kullanımı tespit maksadıyla kendi çözüm önerilerimizi sunuyoruz. Bu çalışmanın sonunda büküm eklerinin kullanılması, bölgesel ve ağızsal kullanım farklılıkları ve birleşik zarfların yazım biçimleri zarfların ve zarf öbeklerinin yazımında önemli sorunlar olarak karşımıza çıktığı tespit edilmiştir.
Melay Cizîrî Şitêk Derbarey Jiyan û Berhemî, Îzedîn Mistefa RESÛL, Hewlêr: Çapxaney Darul Hîkme bo Çapkirdin û Billawkirdnewe, 1990, 231 rûpel.
(2017) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Ev pirtûk ji aliyê Îzedîn Mistefa Resûl ve hatiye nivîsîn û di 1990î de li Hewlêrê di “Çapxaney Darul Hîkme bo Çapkirdin û Billawkirdnewe”yê de hatiye çapkirin. Pirtûk ji 231 rûpelî, destpêkek, 14 beş û çavkaniyan pêk tê. Nivîskar di serî de çend gotar di Radyoya Kurdî ya Bexdayê de derbarê Mela de belav kiriye û pêwîst dîtiye derbarê vî “helbestvanê rêber û binyaddanerê helbesta klasîk a kurdî” de xebateke serbixwe binivîse û wî bide nasandin.
Nerît û Helbest
(Nûbihar Yayınları, 2017) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
…
Fonksiyonên Hevbeş û Zincîreya Rûdanê di Vegêrana Edebiyata Kurdî ya Sovyetê de
(e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR), 2018) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Ev gotar di mînaka şeş deqên edebî de ku xeta giştî ya vegêrana edebiyata kurdî ya Sovyetê temsîl dikin, hewl dide fonksiyonên hevbeş û zincîreya rûdanê ya vê edebiyatê destnîşan bike. Edebiyata kurdî ya Sovyetê ji ber hin sedemên diyarkirî xwe dispêre fonksiyon û zincîreya rûdanê yên hevbeş. Zincîreya rûdanê ya van berheman ji deh fonksiyon û elementên vegêranê yên mîna zordariya axa û began, zordestiya Roma Reş, rev, xêrxwazî û dostaniya ermeniyan, qenciya rûsan, rizgarkeriya Şoreşa Bolşevîk, astengiya adetên xirab ên berê û dijayetiya wan, bicihkirina bernameya damezirandinê ya sosyalîst, beşdariya Şerê Weteniyê û folklorheziyê pêk tê. Rêzbendî û jimareya van fonksiyonan di vegêrana vê edebiyatê de sê kategoriyên vegêranî derdixe holê. Di kategoriya yekem de rûdan berî Şoreşa Bolşevîk dest pê dikin û rûdanên piştî Şoreşê jî vedigirin. Di vê kategoriyê de kêm zêde hemû fonksiyonên navborî di vegêranê de cih digirin û mebesta wan a sereke berawirdkirina serdema berî Şoreşê û piştî Şoreşê ye. Berhemên vê kategoriyê ji ber ku demeke dirêj vedigirin panaromîk in û di her qonaxekê de rûdan û karekterên nû li berheman tên zêdekirin. Ji ber vê, di van berheman de belawelabûna zûrbûnê, nebûna rûdaneke navendî û qelsiya karekterên sereke wek kêşeyên hunerî derdikevin holê. Di kategoriya duyem de rûdan dîsa berî Şoreşê dest pê dikin bi serketina Şoreşê bi dawî tên. Di vê kategoriyê de vegêran li ser zordestiya serdema feodal û zemînesaziya Şoreşa Bolşevîk zûr dibe. Di kategoriya sêyem de jî berhemên edebî tenê rûdanên piştî Şoreşê vedigirin û zûrbûn li ser bernameya damezirandinê û avakirina nasnameya Sovyetê ye. Di van cure berheman de kêşeya sereke ew e ku girêya rûdanan bi hêsanî tê çareserkirin û mirov hest bi tu milmilaneyê nake.
Sovyet Kürt Edebiyatı Anlatısında Ortak Fonksıyonlar ve Olay Örgüsü
(2018) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Bu makale Sovyet Kürt edebiyatının ana hattını temsil eden altı edebi metin örneğinde bu edebiyatın ortak fonksiyon ve olay örgüsünü tespit etmeye çalışmaktadır. Sovyet Kürt edebiyatı belirli bazı faktörlerden dolayı ortak fonksiyon ve olay örgüsüne dayanmaktadır. Bundan dolayı bu edebi eserlerin olay örgüsü; ağa ve beylerin istibdadı, Roma Reş’in istibdadı, kaçış, Ermenilerin dostluğu ve hayırhahlığı, Rusların iyiliği, Bolşevik Devrimin kurtarıcılığı, eski kötü adetlerin engelleyiciliği ve buna karşı geliştirilen karşıtlık, sosyalist inşa programı, ulusal savaşa katılım ve folklorseverlik gibi on fonksiyon ve anlatı elementlerinden meydana gelmektedir. Bu edebiyatın anlatısında fonksiyonların sıralanması ve sayısı üç farklı anlatı kategorisini ortaya çıkarmaktadır. İlk kategoride olaylar Bolşevik Devrimden önce başlayıp Devrimden sonraki olayları da içermektedir. Bu kategoride aşağı yukarı adıgeçen bütün fonksiyonlar yer almakdatır ve temel amaç Devrim öncesi ve Devrim sonrası dönemleri karşılaştırmaktır. Bu kategorideki eserler uzun bir zaman dilimine dayanıp sürekli yeni olaylar ve karekterlerle genişledikleri için panaromiktirler. Bundan dolayı bu eserlerde odaklanma sorunu, merkezi bir olayın olmaması ve karekterlerin zayıflığı temel teknik sorunlar olarak ortaya çıkmaktadır. İkinci kategoride olaylar yine Devrimden önce başlayıp Devrimin başarısı ile sonlanmaktadır. Bu kategoride anlatı feodal dönemin istibdadı ve Bolşevik Devrimin hazırlığına odaklanmaktadır. Üçüncü kategoride edebi eserler sadece Devrimden sonraki olayları içerip odaklanmanın merkezinde sosyalist inşa programı ve Sovyet kimliğinin inşası yer almaktadır. Bu eserlerdeki temel sorun da düğümün kolayca çözülmesi ve çelişki ve gerginliğin zayıflığıdır.
Hilweşangerî di Berhemên Hesenê Metêyî da
(2022) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Hesenê Metê yek ji wan nivîskarên kurd ên xerîbîyê ye ku xwedî şêwaz û rêbazeke taybetî ya edebî ye. Nivîskar di bin karîgerîya postmodernîzmê da li dijî vegêranên mezin û binyadên sîyasî û îdeolojîk ên civak û edebiyata kurdî bi rêbaza xwe ya hilweşanger derdikeve pêş û bi vî alîyê xwe jî di edebîyata kurdî da cihekî resen ji xwe ra çê dike. Ev gotar ji bo nîşandana vî alîyê wî hatîye nivîsîn. Ji ber vê çar pirtûkên wî yên çîrokan û pênc roman û romanokên wî hatine vekolîn. Di encama vê vekolînê da derket ku nivîskar di piranîya çîrok, roman û romanokên xwe da binyadên gotara marksîst, serok û partîyên otorîter, nivîskarên qure, pêgîr û kêrnehatî, karakterên ronakger û gotara dînî hildiweşîne û bergeheke nû li ber edebîyata kurdî vedike. Metê dema vê dike hertim bi şêwazeke îronîk berê xwe dide van dîyardeyan û ji teknîka xewnê, berevajîkirina karakterên dîrokî û têkelkirina xewn û rastîyê sûd werdigire. Ji vî alîyî ve berhemên Hesenê Metêyî vekirî ne û rê li ber xwendevanên çalak vedikin da ku ew jî bibin beşek di afirandina manayên deqên edebî da.
Di Helbesta Kurdî de Destpêka Rêbaza Romantîzmê û Taybetmendiyên Romantîzma Hacî û Cegerxwîn
(Nûbihar Akademî, 2014) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
PUXTE: Romantîzm wek rêbazeke edebî di sedsala XVIIIan de cara pêşîn li Îngilîstanê derket holê û di demeke kurt de di nav edebiyatên neteweyên Ewrupayî de belav bû. Ev rêbaz di sedsala XIXan de bi riya hin xwendekar û ronakbîrên Osmanî yên ku ji bo Fransayê hatibûn şandin di nav dewleta Osmanî de jî hat nasîn. Bi vî awayî romantîzma ronakger a fransî bi rengeke neteweyî di nav ronakbîrên Osmanî de wek meşrûtiyetxwazî û di nav ronakbîrên jêrdestê Osmaniyan de jî wek serxwebûnxwazî derket holê. Dema ku li Stenbola paytexta dewleta Osmanî ev tişt diqewimîn Hacî Qadirê Koyî jî li Stenbolê bû û wek helbestvanekî Kurd cara yekemîn nûnertiya romantîzma neteweyî kir. Ji ber ku di serdema jiyana Hacî de Kurd negihîştin armancên xwe yên siyasî, di seranserî sedsala XXî de jî fikra romantîzma neteweyî di edebiyata Kurdî de zindî ma. Ji ber vê çendê sed sal piştî Hacî û li ser şopa wî bi awayekî xurt vê carê Cegerxwîn nûnertiya romantîzma neteweyî kir. Herçend di nav wan de hin ciyawazî hebin jî Hacî û Cegerxwîn li ser fikra neteweyî, hişmendiya zimanê zikmakî, vejandina dîroka neteweyî, dijayetiya serekên feodal, xurtkirina hesta welatperweriyê, pesindana fikra rasyonel û bilind nirxandina zanistên pozîtîv xwedî heman bîr û boçûn bûn. Ev jî nîşan dide ku her Di Helbesta Kurdî de Destpêka Rêbaza Romantîzmê û Taybetmendiyên Romantîzma Hacî û Cegerxwîn In Kurdish Poetry the Beginning of the Method of Romanticism of Haci and Cegerxwin du helbestvan di mijara romantîzma neteweyî de digihîjin hevdu û di vê xalê de Cegerxwîn şopgêr û mîratgirê Hacî ye.
ESTETÎKA HELBESTA KURDÎ YA NETEWEYÎ
(JUOZ, 2017) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
KURTÎYA LÊKOLÎNÊ: Çemka estetîkê di berhemên edebî de di çarçoveya form, naverok û binyada berhemên edebî de tê gengeşekirin û bi çendîn şêweyên cuda tê pênasekirin. Helbesta neteweyî ji ber ku li ser hizra hevgirtina civakî û siyasî ya îdeolojiya neteweyî tê danîn û ji forma xwe zêdetir bi naveroka xwe derdikeve pêş di çarçoveya hizrên estetîkî yên Hegel de dikare bê nirxandin. Lewra helbest wek cureya herî neteweyî ya edebiyatê ji bo bihêzkirin û belavkirina netewetiyê zemîneke gelek berhemdar e, ji ber vê jî helbestvanên kurd di serdema modern de naveroka helbesta nû bi netewetiya kurdî dadigirin û helbestê dikin zemîna hişyarkirina gel û pêşvebirina welat. Ev jî nîşan dide ku helbestvanên kurd ên neteweperwer poetîkaya xwe ya helbestê li ser bingeha estetîka Hegel ava dikin û ciwaniya helbestê di naveroka wê ya neteweyî de dibînin.
DI PEYDABÛNA EDEBIYATA KURDÎ YA LI CIZÎRA BOTAN DE KARÎGERIYA BAJARVANIYÊ
(Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, 2012) Ergün, Zülküf; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Ev xebat ji destpêkek û çar beşan pêk tê û di mînaka Cizîra Botan de di peydabûna edebiyata Kurdî de rola bajarvaniyê vedikole. Peywendiya bajar û edebiyatê ji bajarên pêşî û vir ve dewam dike, lewra ji bajarên sumerî û vir ve hinek diyardeyên bajarvaniyê bûn sedem ku bingeha edebiyata nivîskî li bajaran bê danîn. Niştecîbûn, dewlet, xanedan, dîn, nivîs û şaristanî weku girîngtirîn diyardeyên bajarvaniyê derdikevin pêş. Di serdema îslamî de û bi taybetî di dawiya xelîfetiya Ebbasî de hin xanedanên kurdan derketin holê û di paytextên van xanedanan de bingeheke bihêz a bajarvanî û edebiyatê hat danîn. Lê di pêvajoya avabûna vê bajarvanî û edebiyatê de xanedanên kurdan û bajarên wan ketin ber pêla dagirkeriya tirk û moxolan û heta sedsala çardeh û panzdehan ev rewş neguherî. Piştî vê demê, li hin herêmên Kurdistanê mîrekên kurd derketin holê û paytextên van mîrekan bûn cihê peydabûna edebiyata nivîskî ya kurdî. Mîr Ebdulezîz di destpêka sedsala çardehan de dawî li hukmê moxolan anî û Cizîrê kir paytexta Mîrektiya Azîzan. Bi vî awayî ji sedsala XIVan heta sedsala XIXan bi evraz û nişûv be jî bajar di bin rêvebiriya Mîrektiya Azîzan de ma û bû yek ji wan navendên herî bihêz ên edebiyata kurdî. Lewra bajar ji ber rêvebirî, bingeha aborî, heterojeniya civakî, avadanî û dezgehên xwe yên xwendin û rewşenbîriyê bû navenda dahênana edebî. Li ser vê bingehê, piştî ku xanedaneke kurd li Cizîrê hat ser hukum û nesaqamgîriya siyasî ji holê rabû, di sedsala XVIan de bi riya Melayê Cizîrî li Cizîra Botan edebiyateke bihêz a kurdî serî hilda. Mela di nava hel û mercên libar ên Cizîrê de pêgihîşt û bi saya parastina mîrên Cizîra Botan li Medreseya Sor bû muderis. Ji xwe her du qesîdeyên Melayê Cizîrî yên ku ji bo pesindana Mîrê Cizîra Botan Mîr Şerefê Sêyem hatine nivîsîn û danberheva Mîr Umadîn û Mela vê peywendiya xurt a Mela ya digel seraya Cizîra Botan berçav dikin. Ev jî nîşan dide ku Mela mîna helbestvanên bajarî yên serdema xwe ji sîstema parastinê ya hukumdaran veder nebûye û ev sîstema parastinê ji bo peydabûna edebiyata wî bûye hokareke girîng. Ji bilî pesindana mîrên Cizîra Botan salixdana hin bûyer û kesayetên girîng ên dîroka Cizîra Botan û weku nîşaneya edebiyata bajarî wesifdana evîneke piralî IV jî taybetmendiyên girîng ên edebiyata Melayê Cizîrî ne ku peywendiya wê bi bajarvaniya Cizîra Botan re heye. Cizîra Botan ji ber bingehên xwe yên bajarvaniyê dibe cihê serdana helbestvanan û mijara berhemên edebî. Di vê çarçoveyê de Ehmedê Xanî digel ku ne helbestvanekî Cizîrî ye jî şakara xwe ya edebî Mem û Zînê li ser çîrok û efsaneyên Cizîra Botan nivîsiye û Cizîr kiriye navenda bûyerên berhema xwe. Weku taybetmendiyên berhemên edebiyata bajarî di Mem û Zînê de jî pesnê Mîrê Cizîra Botan û seraya Cizîrê hatiye dayîn û bi vî awayî taybetmendiyên bajarvaniya Cizîra Botan hatine berçavkirin. Feqiyê Teyran jî digel ku ne ji Cizîrê ye demekê li vî bajarî maye û digel Melayê Cizîrî danberheveke helbestî daniye. Di vê çarçoveyê de Melayê Cizîrî ji ber ku damezirînerê xwendingeha edebî ya Cizîra Botan e, îlham daye gelek helbestvanan û li dora wî bizaveke edebî peyda bûye. Ji xwe Remezanê Cizîrî jî yek ji wan şagirtên Melayê Cizîrî bûye ku li ser şopa wî helbest nivîsiye û bûye yek ji helbestvanên hêja yên Cizîra Botan. Bi vî awayî derdikeve ku Cizîra Botan ji ber derfetên xwe yên bajarvaniyê weku bikerên edebî rê li ber pegihîştin û pevgihîştina helbestvanan vekiriye û ji ber van diyardeyên xwe yên bajarî, bûye navendeke girîng a edebiyata kurdî.