Khorsabad/dūr-šarrukin Kazısı ve Asar-ı Atika\rMizamnamelerine Etkisi

Abstract

Musul’a Fransa konsolosu olarak atanan Paolo Emilio Botta ile 19. yüzyılın son\rçeyreğinde Mezopotamya Arkeolojisi’nde önemli değişimler yaşanmaya başlar.\rBotta’nın Musul çevresinde yaptığı araştırmalar sırasında Khorsabad köyünden\rgelen bir kişi, bir tepenin üzerine inşa edilmiş kabartmalarla bezeli taşlar ve\ryazıtlardan bahseder. Kuyunjik’teki üç ay süren yorucu çalışmalardan sonra Botta,\r20 Mart 1843’te bir grup işçisini Khorsabad’a göndererek kazıya başlatır. Ancak\rBotta’nın Musul’daki çalışmalarında bir süre sonra bazı problemler baş göstermeye\rbaşlar. Özellikle vilayetteki Mehmed Paşa’nın çeşitli engeller oluşturduğu\rgörülmektedir. Bu bağlamda Botta’nın kazı izin ve belgelerini, Musul Paşası’nın\rengellerini ve Botta’nın Khorsabad’ta yaşadığı hikâyenin ayrıntılarını, arka planını\rve konu ile ilgili yazışmalarını öğrenmek için Osmanlı Arşivi’nde araştırmalarda\rbulunduk. Botta’nın Khorsabad’da yaşadığı problemler, kazı iznine ve kazı evi\rinşasına dair şartlar, Botta’nın bahsettiği ve köy evlerinin yanında bir kale gibi\rçizilerek İstanbul’a gönderilen kazı evinin planı ve köylülerin Botta’nın çalışmalarına\rve kazı evine karşı sunduğu dilekçeler gibi belgelerle karşılaştık. Bu makalede\rsöz konusu belgeler üzerinden Botta’nın kazı dönemlerini, izin belgelerini ve\rkarşılaştığı problemleri yeniden okumaya çalışarak bu dönemin nasıl ele alındığını\rve nasıl değerlendirildiğini anlamaya çalıştık. Özellikle Khorsabad bağlamında\rBotta’ya verilen kazı iznini ve maddelerini gözden geçirerek sonraki Asar-ı Atika\rNizamnameleri’ne katkısını irdeledik.