Diyarbakır ili sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarının karakterizasyonu

Abstract

Bu araştırma Diyarbakır ili sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarının karekterizasyonunu belirlemek üzere 2020-2021 yetistirme sezonunda yürütülmüştür. Araştırmada Diyarbakır ilinde GAPUTAEM (GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi)'deki buğday çeşitleri (Artuklu, Diyarbakır 81, Fırat 93, Ganem, Sümerli) ve Diyarbakır ili içerisinde toplanan 48 adet yerel makarnalık buğday popülasyonu kullanılmıştır. Araştırmadan incelenen özelliklerden elde edilen verilerin varyans analiz sonuçlarına göre; başaklanma gün sayısı, metrakarede başak sayısı, başakta başakçık sayısı, başak uzunluğu tane verimi,bin tane ağırlığı,hektolitre ağırlığı,camsılık,sarı renk b oranı bakımından genotipler arasında % 0.1 ve %0.5 önemli farklılıklar tespit edilirken, bitki boyu,başakta tane sayısı, Protein oranı, Yaş glüten oranı, L değeri, Sarı renk a değeri bakımından genotipler arasında önemli bir farklılık tespit edilememiştir.Çalışma sonucunda; başaklanma süresi 110-121 gün, bitki boyu ortalaması 81-129 cm, metrekarede başak sayısı 135-639 adet/m2, başakta başakçık sayısı 15.9-26.7 adet/başak, başak uzunluğu 3.6-12.2 cm, başakta tane sayısının 25.2-59.2 adet, tane verim ortalaması 259.5- 646.4 kg/da, bin tane ağırlığı 24.0- 38.4 g, hektolitre ağırlığı ortalaması 63.2-80.5 kg/h, camsılık oranı % 91.0 -100, protein oranı ortalaması % 13.5-19.7, yaş glüten oranı ortalaması % 34.6- 48.2, sarı renk b oranı ortalaması % 14.3 - 29.5, L değeri oranı ortalaması 72.3-78.9, sarı renk a değeri ortalaması 3.3- 6.1 arasında değişim göstermiştir. Elde edilen verilere göre; birçok özellik bakımından hem en yüksek hem de en düşük verilerin yerel popülasyonlardan elde edilmesi popülasyonların yüksek bir varyasyon gösterdiğinin kanıtı olmuştur. Sonuç olarak yerel popülasyonlarda saptanan bu varyasyonun genetik çeşitliliğin artmasına, gen havuzunun zenginleşmesine ve gelecekte yapılacak ıslah çalışmalarında ebeveyn olarak kullanılarak yerli çeşitlerin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

This research was carried out in the 2020-2021 growing season to determine the characterization of local macaroni wheat populations harvested from the borders of Diyarbakır province. 48 local macaroni wheat populations harvested in the province were used for this study. According to the variance analysis results of the data obtained from the characteristics examined in the research; While there were 0.1% and 0.5% significant differences between genotypes in terms of number of heads, number of spikes per square meter, number of spikes per spike, grain yield, thousand grain weight, hectoliter weight, vitreousness, yellow color b ratio, plant height, number of grains per spike, No significant difference was found between genotypes in terms of protein ratio, wet gluten ratio, L value, yellow color a value. spike period 110-121 days, average plant height 81-129 cm, number of spikes per square meter 135-639 pieces/m2, number of spikes per spike 15.9-26.7 pieces/spike, spike length 3.6-12.2 cm, number of grains per spike 25.2-59.2 pieces, grain yield average 259.5- 646.4 kg/da, thousand grain weight 24.0-38.4 g, hectoliter weight average 63.2-80.5 kg/h, vitreous ratio 91.0%-100, protein ratio average 13.5-19.7%, wet gluten ratio average 34.6%- The average of the yellow color b ratio was 14.3 - 29.5, the average L value ratio was 72.3-78.9, and the yellow color a value average varied between 3.3- 6.1. According to the data obtained; it is emphasized that both the highest and lowest data for many traits were obtained from local populations provided evidence that the populations show a high variation. As a result, this variation detected in local populations will contribute to the increase of genetic diversity, enrichment of the gene pool and the development of native varieties by using it as a parent in future breeding studies.