Tritikale Islah Çalışmalarında Biplot Analiz Tekniğinin Seleksiyonda Kullanılması

Abstract

Öz: Bu çalışma, Diyarbakır şartlarında 2012-2013 ve 2013-14 yetiştirme sezonlarında 20 adet ileri kademede tritikale hattı ve 5 adet standart çeşit ile yürütülmüştür. Araştırma Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre yürütülmüş ve araştırmada tane verimi ile bazı kalite ve verim parametreleri incelenmiştir. Varyans analiz sonuçlarına göre birçok özellik bakımından yıl, genotip ve yıl*genotip interaksiyonu önemli (p<0.01; p<0.05) bulunmuştur. Araştırmada her iki yılın ortalamasına sonuçlarına göre genotiplerin başaklanma süreleri 105-115 gün, bitki boyu 98-118 cm, tane verimi 323.7-538.9 kg/da, hektolitre ağırlığı 71.2- 78.8 kg/hl, bin tane ağırlığı 28.0-40.2 g, protein oranı %14.6-17.2, tanedeki rutubet oranı %7.9- 8.1 arasında değişmiştir. İncelenen özellikler bakımından araştırmada kullanılan birçok hat denemede standart olarak kullanılan çeşitlere üstünlük sağlamıştır. Ayrıca GT biplot tekniği ile tüm karakterler birlikte ele alınarak üstün genotipler belirlenmiştir. GT biplot tekniğinde PC1 varyasyonun %36.83, PC2 ise %19.53 ve toplamda varyasyonun % 56.36’sini oluşturmuştur. Araştırma sonuçlarına göre yetiştirme sezonlarının ekolojik faktörlerine bağlı olarak ilk yıl bitkiler daha erken başaklanmış ve daha yüksek boya ulaşmış olup tane verimi, bin tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı ikinci yıla göre daha yüksek, bunların aksine protein oranının ikinci yıla göre yüksek yağışlardan dolayı daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Biplot analiz tekniklerinin seleksiyonda ıslahçıların işini kolaylaştırdığı sonucuna varılmıştır. Çeşit adaylarının belirlenmesi için yapılacak çevre çalışmalarında tek yetiştirme sezonunun sonuçları yetersiz kalacağı ve iki yetiştirme sezonundaki sonuçların çeşit adaylarını değerlendirmek için yeterli olabileceği sonucuna varılmıştır.This study was carried out in Diyarbakır conditions with 20 advanced triticale lines and 5 standard varieties in 2012-2013 and 2013-14 growing seasons. According to variance analysis results, the interaction of year, genotype and year*genotype was found to be significant (p<0.01; p<0.05) in terms of many characteristics. the results showing that plant height was changed 3 237-5 389 kg/ha-1, hectoliter weight is 71.2-78.8 kg/hl-1, thousand grain weight is 28.0-40.2 g, protein content 14.6%-17.2%, the moisture rate in the grain varied between 7.9-8.1%. In terms of traits, many lines used in the research were superior to the varieties used as standard in the experiment. In addition, superior genotypes were determined by considering all characters together with GT biplot technique. In GT biplot technique, PC1 made up 36.83% of the variation, PC2 constituted 19.53% of the variation and 56.36% of the variation in total. According to the results of the research, depending on the ecological factors of the growing seasons, the plants were earlier spiked and reached higher height in the first year; It was determined that grain yield, thousand grain weight and hectoliter weight were higher than the second year, and on the contrary, the protein content was lower than the second year due to high precipitation. It was concluded that biplot analysis techniques facilitate the work of breeders in selection. It has been concluded that the results of a single growing season will be insufficient and the results of two growing seasons may be sufficient to evaluate the cultivar candidates.