Tr10 ve Trc1 Bölgelerinin İhracat Sofistike Değerlerinin Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

İhracat, hem gelişmekte olan ülkelerin kalkınma süreçlerinde hem de gelişmiş ülkelerin ekonomik büyümelerinde kritik bir rol oynamaktadır. Ancak sürdürülebilir büyüme için yalnızca miktar artışı yeterli görülmemekte, yüksek katma değerli sofistike ürünlerin ihracatının artırılması da önem taşımaktadır. Bu tür ürünlerin ihracatındaki artış, bölgesel kalkınmayı desteklemenin yanı sıra ülkelerin rekabet gücünü de artırmaktadır. Bu çalışma, TR10 (İstanbul) ve TRC1 (Gaziantep, Kilis, Adıyaman) bölgelerinin ihracat sofistike değerlerinin karşılaştırmalı analizi üzerine odaklanmaktadır. Çalışmanın üç temel amacı bulunmaktadır: Birinci amaç, bölge ve illerin üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip oldukları ürün gruplarının belirlenmesidir. İkinci amaç, bölgelerin ve illerin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip oldukları ürün grupları arasında hangilerinin sofistike nitelik taşıdığının tespit edilmesidir. Üçüncü amaç ise ilk iki amaç doğrultusunda bölgelere ve illere önerilen karşılaştırmalı üstünlüğe sahip sofistike ürün gruplarında Türkiye'nin potansiyel pazarlarının belirlenmesidir. Araştırmada, bölge ve bölgelere bağlı illerin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip ürün gruplarını belirlemek için açıklanmış simetrik karşılaştırmalı üstünlükler endeksi kullanılmıştır. Ardından, ürün gruplarının sofistike düzeyi PRODY endeksiyle, ihracatın toplam sofistikeliği ise EXPY endeksi aracılığıyla ölçülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre TR10 bölgesinde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip ürün grubu sayısı 2002 yılında 486 iken 2022 yılında 490'a yükselmiş; buna karşın, TRC1 bölgesinde ise bu sayı 145'ten 138'e gerilemiştir. Diğer yandan, TR10 bölgesinde sofistike ürün gruplarının toplam ihracat içindeki payı %40 seviyesinde iken, TRC1 bölgesinde bu oran %14 olarak belirlenmiştir. Bu bulgu, her iki bölgenin ihracat kalitesindeki farkı ortaya koymaktadır. Ayrıca bölgelerin üretimine ve ihracatına odaklanılması önerilen karşılaştırmalı üstünlüğe sahip sofistike ürün grubu sayısı TR10 bölgesi için 20, TRC1 bölgesi için ise 10 olarak tespit edilmiştir. İhracatın toplam kalitesini gösteren EXPY endeksi 2022 yılında TR10 bölgesi için 27.501, TRC1 bölgesi için ise 23.049 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuç, sofistike ürün gruplarının ihracat içindeki payına paralel olarak TR10 bölgesinin ihracatının daha yüksek kaliteye sahip olduğunu ve uluslararası pazarlarda daha rekabetçi bir konumda bulunduğunu göstermektedir. Çalışmada son olarak, bölgelerin ve bunlara bağlı illerin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip oldukları sofistike ürün gruplarında Türkiye'nin potansiyel pazarları, ihracat yoğunluk endeksi yardımıyla belirlenmiştir. Bölgelerin ve illerin potansiyel pazarlarına yönelik ihracatın teşvik edilmesinin, söz konusu bölgelerin ve illerin kalkınmasına önemli katkılar sağlayacağı vurgulanmıştır.Export plays a critical role both in the development processes of emerging economies and in the economic growth of developed countries. However, merely increasing export volumes is not considered sufficient for sustainable growth but also increasing exports of high value-added sophisticated products is of crucial importance. The increase in exports of such products rises the competitiveness of countries as well as supporting regional development. This study focuses on the comparative analysis of the export sophistication values of TR10 (İstanbul) and TRC1 (Gaziantep, Kilis, Adıyaman) regions. The study has three main aims: The first one is to determine the product groups in which the regions and provinces have a comparative advantage in production. The second aim is to identify the product groups in which the regions and provinces have a comparative advantage are sophisticated. The third aim is to determine Türkiye's potential markets in the sophisticated product groups in which the regions and provinces have a comparative advantage, in line with the first two aims. In the study, the revealed symmetric comparative advantages index has been used to determine the product groups with a comparative advantage of the regions and their provinces. Subsequently, the sophistication level of the product groups was measured by using the PRODY index, while the overall sophistication of exports was measured through the EXPY index. According to the results of the research, the number of product groups with comparative advantage in TR10 region increased from 486 in 2002 to 490 in 2022; on the other hand, this number decreased from 145 to 138 in TRC1 region. Furthermore, while the share of sophisticated product groups in total exports is 40% in TR10 region, this ratio is determined to be 14% in TRC1 region. This finding reveals the difference in export quality between the two regions. Additionally, the number of sophisticated product groups with comparative advantage which regions are recommended to focus on production and export has been determined as 20 for TR10 region and 10 for TRC1 region. The EXPY index, which shows the overall sophistication of exports, was calculated as 27,501 for TR10 region and 23,049 for TRC1 region in 2022. This result shows that, in parallel with the share of sophisticated product groups in exports, TR10 region's exports are of higher quality and more competitive on international markets. Finally, in the study, Türkiye's potential markets in the sophisticated product groups in which regions and their provinces have a comparative advantage were identified by the export intensity index. It is emphasized that promoting exports to the potential markets of the regions and provinces would make significant contributions to the their development.